Μια φουάρ αφιερωμένη στις τελευταίες εξελίξεις στη σύγχρονη φωτογραφία. Αυτό είναι η Unseen, που πραγματοποιείται φέτος για δέκατη χρονιά στο Άμστερνταμ από τις 15 έως τις 18 Σεπτεμβρίου.

Από την πρώτη της έκδοση το 2012, η φουάρ κατέχει μια ξεχωριστή θέση στον κόσμο της διεθνούς φωτογραφίας. Η διοργάνωση που είναι παγκοσμίως γνωστή για την ξεχωριστή της ατμόσφαιρα και την υψηλή ποιότητά των έργων που παρουσιάζονται, συγκεντρώνει τη διεθνή φωτογραφική κοινότητα και αποτελεί, εκτός από μια εμπορική έκθεση, μια πλατφόρμα διερεύνησης και συζήτησης για την εξέλιξη του φωτογραφικού μέσου. Μιλήσαμε με τον διευθυντή της φουάρ, Roderick van der Lee, για την Unseen, την αγορά φωτογραφίας αλλά και τις προκλήσεις της νέας εποχής.

Μετά το Brexit, φαίνεται πως οι Ευρωπαϊκές φουάρ έχουν μια ευκαιρία να εξελιχθούν και να πρωταγωνιστήσουν στην αγορά. Ποια είναι η άποψή σας για την αγορά τέχνης στη μετά-Brexit εποχή;

Σίγουρα φαίνεται να επέρχεται μια αλλαγή, η οποία νομίζω ότι οφείλεται τόσο στις πρακτικές συνέπειες του Brexit όσο και στις συναισθηματικές. Διηύθυνα μια φουάρ φωτογραφίας στο Λονδίνο, όταν την τελευταία στιγμή αποδείχτηκε ότι ήταν μια αρκετά σκληρή εκδοχή του Brexit, οπότε βίωσα τις συνέπειες εκείνη την εποχή. Δεν είχε διευκρινιστεί τίποτα από την κυβέρνηση, και υπήρχε μεγάλη σύγχυση σχετικά με τις πρακτικές συνέπειες. Το να μην είσαι πλέον μέρος της ενιαίας αγοράς καθιστά τα πάντα πολύ πιο περίπλοκα και δαπανηρά για το εμπόριο μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Επομένως η συμμετοχή στις φουάρ δεν είναι πλέον τόσο εύκολη. Από αυτή την άποψη, οι πιο δυσμενείς επιπτώσεις αφορούν φυσικά το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι φουάρ στην Ευρώπη έχουν παραμείνει διεθνείς, ακόμη και με μια κάπως μικρότερη παρουσία των γκαλερί από το Ηνωμένο Βασίλειο.

ROOF A Tania Franco Klein 1 Proceed To The Route 2 Pool, Wig (selfportrait)

Ποιες οι αποδόσεις της αγορά φωτογραφίας τα τελευταία δέκα χρόνια; Ενδιαφέρονται περισσότερο πλέον οι συλλέκτες γι αυτή τη μορφή τέχνης;

Τόσο οι αγορές vintage, όσο και σύγχρονης φωτογραφίας έχουν ανέβει σημαντικά. Νομίζω ότι η αποδοχή της φωτογραφίας ως δημοφιλούς εικαστικής πρακτικής, στο φάσμα της σύγχρονης τέχνης, έχει συστήσει το μέσο στο ευρύτερο κοινό. Δηλαδή, έχουν υπάρξει αρκετοί συλλέκτες σύγχρονης τέχνης που γνώρισαν τη φωτογραφία στη σύγχρονη εκδοχή της, οι οποίοι στη συνέχεια «τσιμπήθηκαν από το μικρόβιο της φωτογραφίας» και ξεκίνησαν να αγοράζουν vintage και ιστορικές φωτογραφίες. Η φωτογραφία είναι επίσης μια σχετικά προσιτή μορφή τέχνης, επομένως πολλοί άνθρωποι που μόλις ξεκινούν μια συλλογή έργων τέχνης, φαίνεται να ξεκινούν με τη φωτογραφία. Υπήρξαν σκαμπανεβάσματα τα τελευταία δέκα χρόνια, αλλά συνολικά, η τάση είναι σίγουρα ανοδική. Όπως άλλωστε φάνηκε νωρίτερα φέτος, με το υψηλότερο ρεκόρ για μια φωτογραφία να ανέρχεται σε πάνω από δώδεκα εκατομμύρια (Man Ray), ενώ το προηγούμενο ρεκόρ ήταν περίπου τέσσερα εκατομμύρια.

Σε τι διαφέρει η Unseen από άλλες  φουάρ φωτογραφίας;

Η Unseen είναι πολύ εξειδικευμένη σε σύγκριση με άλλες φωτογραφικές φουάρ. Είναι πλήρως επικεντρωμένη στις τελευταίες εξελίξεις του μέσου κι έχει μια απόλυτα επιμελημένη προσέγγιση. Κάθε έργο που παρουσιάζεται δεν μπορεί να είναι παλαιότερο των 5 ετών, και μια γκαλερί δεν μπορεί να παρουσιάσει περισσότερους από 4 καλλιτέχνες, για να εξασφαλιστεί μια εστιασμένη παρουσίαση. Έχουμε επίσης το Unbound, ένα πολύ φιλόδοξο τμήμα που είναι αφιερωμένο στην διερεύνηση των ορίων της φωτογραφίας μέσω εγκαταστάσεων μεγάλης κλίμακας, το οποίο επιμελείται ένας προσκεκλημένος επιμελητής φωτογραφίας από κάποιο πολιτιστικό ίδρυμα. Πέρυσι, ήταν ο Marcel Feil από το  Foam (Μουσείο Φωτογραφίας του Άμστερνταμ), και φέτος είναι ο Damarice Amao του Centre Pompidou στο Παρίσι.

Katrin Korfman, courtesy Bradwolff partners

Στην Unseen έχετε μια ξεχωριστή ενότητα αφιερωμένη σε βιβλία και εκδόσεις. Ποιές είναι οι αποδόσεις αυτής της αγοράς;

Τα βιβλία φωτογραφίας αποτελούν έναν απίστευτα δυνατό τρόπο για να παρουσιάσεις τη δουλειά σου ως φωτογράφος και να την απορροφήσεις ως  θεατής. Έχεις περισσότερο “χώρο” από ό,τι σε έναν τοίχο, και κάνεις διαφορετικές επιλογές στη σειρά όταν σχεδιάζεις ένα βιβλίο. Το βιβλίο δίνει την ευκαιρία να πεις μια πολύ ευρύτερη και βαθύτερη ιστορία. Και υπάρχουν τόσα πολλά εξαιρετικά πράγματα που συμβαίνουν στην έκδοση βιβλίων φωτογραφίας αυτή τη στιγμή. Πιστεύουμε ότι είναι ένα ζωτικό μέρος της φωτογραφίας, επομένως είναι σημαντικό για εμάς να δούμε αυτό το στοιχείο να εκπροσωπείται σωστά στην έκθεση. Είναι ένας επιπλέον, αλλά σημαντικός τρόπος, τόσο για τους φωτογράφους όσο και για τους επισκέπτες να τιμήσουν το μέσο της φωτογραφίας.

Roderick van der Lee ©Pablo Delfos

Φέτος η Unseen γιορτάζει τη δέκατη επέτειό της. Πώς σκοπεύετε να κάνετε αυτή την περίσταση ξεχωριστή; Σηματοδοτεί η στιγμή αυτή ένα σημείο καμπής για την έκθεση;

Κατά μία έννοια, το περασμένο έτος αποτέλεσε μια πραγματική καμπή, όταν αναδιαρθρώσαμε την Unseen σε 3 μέρη: τη φουάρ, την αγορά βιβλίου και το Unbound – Όλα με έμφαση στην εμπορική πτυχή της έκθεσης έναντι των μη εμπορικών παρουσιάσεων των προηγούμενων εκδόσεων, που έδωσαν την αντίληψη πως η Unseen αποτελεί ένα φεστιβάλ. Δούλεψε εξαιρετικά. Το “επιμελημένο” στοιχείο της Unseen ήταν πάντα σημαντικό, και γι’ αυτήν την επετειακή χρονιά αποφασίσαμε ότι η εστιασμένη προσέγγιση και η επιμελητική σύνδεση θα πρέπει επίσης να είναι ο τρόπος με τον οποίο θα γιορτάσουμε τη 10^η έκδοση. Αντί για ένα μεγάλο πάρτυ, οργανώνουμε ένα πολύ ιδιαίτερο διεθνές δείπνο για επιμελητές φωτογραφίας σημαντικών Ευρωπαϊκών μουσείων. Οι θεσμικές διασυνδέσεις υπήρξαν πάντα ισχυρές, καθώς το Foam ήταν ένας από τους ιδρυτικούς εταίρους της Unseen, και θέλουμε να παίξουμε ρόλο στη σύνδεση ιδρυμάτων σε αυτό το επίπεδο. Για εμάς είναι πολύτιμο να υπάρχουν τέτοιες θεσμικές προοπτικές και φωνές ως μέρος της συζήτησης σχετικά με την πορεία του μέσου. Υπό αυτή την έννοια, το επόμενο κεφάλαιο αφορά περισσότερο τη γνώση των δυνατοτήτων και του προορισμού μας, παρά τις νέες κατευθύνσεις.

Τι να περιμένουμε από την Unseen 2022; Ποια είναι τα κυριότερα σημεία της φουάρ;

Αυτή η έκδοση αποτελεί μια πραγματικά παγκόσμια προοπτική για τη σύγχρονη φωτογραφία για ακόμα μια φορά. Με γκαλερί από τις ΗΠΑ, το Μεξικό, την Ινδία, το Ιράν, το Μαρόκο και τη Νότια Αφρική, υπάρχουν τόσα πολλά να δει κανείς και να ανακαλύψει, και τόσοι πολλοί άνθρωποι να μιλήσει. Υπάρχουν 70 γκαλερί από 16 χώρες και μια σειρά από φωτογραφικές πρακτικές, από εγχειρήματα στη γλυπτική ή τα ψηφιακά μέσα στην τέχνη, έως παραδοσιακές τεχνικές. Αυτή η αίσθηση της ανακάλυψης και το ευρύ φάσμα των τρόπων με τους οποίους ο καλλιτέχνης εφαρμόζει το μέσο, από τόσα πολλά μέρη του κόσμου, είναι πάντα κάτι που πρέπει να περιμένετε. Το Unbound θα είναι για άλλη μια φορά εντυπωσιακό με τις 12 εγκαταστάσεις που ξεπερνούν ή καταρρίπτουν τα όρια της φωτογραφίας.

Ποια τα νέα εγχειρήματα στην ατζέντα της Unseen για το εγγύς μέλλον;

Οι εξελίξεις στην τεχνολογία blockchain και τα NFTs δεν πέρασαν φυσικά απαρατήρητα από εμάς. Ξεκινάμε το ταξίδι μας σε αυτό τον νέο κόσμο φέτος με τη συνεργασία με μια νέα διεθνή πλατφόρμα για τα NFTs στην εικαστική φωτογραφία που ονομάζεται Unveil. Ανυπομονούμε να γίνουμε μέρος του διαλόγου και ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για τις δυνατότητες εκδημοκρατισμού αυτού του ψηφιακού ορίζοντα: Να προσφέρουμε πρόσβαση στην αγορά για τα ταλέντα διεθνώς, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται στον κόσμο ή τις συνθήκες που βιώνουν.

TAGS

Δημήτρης Σπύρου

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη