Οι συνιδρύτριες του φεστιβάλ illustrdays 2022, Ραφαέλα Καραγιάννη και Αναστασία Τερζίδου μας μιλούν για τον φωτεινό κόσμο της γιορτής της ελληνικής εικονογράφησης
Tο illustradays, είναι το μοναδικό φεστιβάλ εικονογράφησης της χώρας, και φέτος το φθινόπωρο (9 – 18 Σεπτεμβρίου) θα πραγματοποιηθεί για δεύτερη χρονιά στο χώρο του Σεράφειου του Δήμου Αθηναίων παρουσιάζοντας τις τελευταίες πρακτικές και το ύφος των εικονογράφων της χώρας. Μέσα από τη φετινή του θεματική, «Μια αχτίδα από φως (beam of light)», καλεί τους εικονογράφους να δημιουργήσουν πρωτότυπα και να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες για το φως σε σχέση με την εικόνα, ενώ τα έργα που θα επιλεγούν θα ανοίξουν έναν δημιουργικό διάλογο με τα έργα διεθνών καλλιτεχνών που θα ταξιδέψουν από την Ιταλία και την Le immagini della Fantasia, μια έκθεση που θα επιμεληθεί ο Gabriel Pacheco βασισμένος επίσης στην ίδια θεματική.
Με την αφορμή του open call για τις συμμετοχές το οποίο απευθύνεται σε εικονογράφους από την Ελλάδα και την Κύπρο και λήγει στις 31 Μαΐου, οι συνιδρύτριες του φεστιβάλ Ραφαέλα Καραγιάννη και Αναστασία Τερζίδου μας κάνουν μια εισαγωγή στο θέμα και μοιράζονται μαζί μας στόχους και προσδοκίες του φεστιβάλ.
Ποια είναι η θέση της εικονογράφησης ανάμεσα στις τέχνες στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα αγαπάμε πολύ το εικονογραφημένο βιβλίο, παρόλο που δεν μπορούμε πάντα να αντιληφθούμε τον ρόλο της εικονογράφησης ως εντελώς ισάξιο με εκείνον των λέξεων που υπάρχουν εκεί. Παράλληλα, δε γνωρίζουμε ακόμα καλά τις πολλές και διαφορετικές εφαρμογές της που ξεφεύγουν από τις εικονογραφημένες σελίδες. Εφαρμογές στη διαφήμιση, τη μόδα, την επιστήμη, τη δημοσιογραφία, την επικοινωνία, τη συσκευασία. Δε συνειδητοποιούμε ότι η εικονογράφηση είναι εκεί και για να κάνει τα ψηφιακά μέσα λίγο πιο φιλικά, για να δώσει μορφή σε κοινωνικά ζητήματα, να κάνει δύσκολες έννοιες πιο κατανοητές και προσιτές. Απόδειξη γι’ αυτό, είναι ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρχε ένας θεσμός αποκλειστικά αφιερωμένος στη φανταστική δουλειά που κάνει η κοινότητα των καλλιτεχνών που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Πιστεύουμε λοιπόν, ότι η εικονογράφηση δεν έχει βρει ακόμα ακριβώς τη θέση της στη χώρα, μιας και για να αγαπήσεις κάτι πρέπει πρώτα να το γνωρίσεις καλά.

Έργο του Daehyum Kim
Η φετινή θεματική «Μια αχτίδα από φως (beam of light)» μοιάζει να έρχεται και ως μια ελπίδα, μια σκέψη ή και ανάγκη να πάμε προς το φως, αντίθετα με τις δυσκολίες των τελευταίων χρόνων. Εσείς, πως καταλήξατε σε αυτή τη θεματική;
Μας αρέσει πολύ που βλέπετε τη θεματική μας ως μια αισιόδοξη, θετική ματιά, που ταυτίζετε κι εσείς την έννοια του φωτός με την ελπίδα, την προσδοκία ότι έρχεται πάντα κάτι καλύτερο στο μέλλον. Είμαστε φυσικά κι εμείς πολύ κοντά σε αυτή τη σκέψη, αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν αυτή η αφετηρία μας για να καταλήξουμε στη φράση beam of light. Όλα ξεκίνησαν από την ίδια τη λέξη illustration, την αγγλική δηλαδή εκδοχή της δικής μας εικονογράφησης. Η λέξη προέρχεται από τη λατινική illustrare που σημαίνει δίνω φως, κάνω κάτι πιο φωτεινό, διαφωτίζω. Ακριβώς όπως η εικονογράφηση είναι εκεί για να φωτίζει ιδέες, λέξεις και ιστορίες, το illustradays με τη δεύτερη διοργάνωσή του δηλώνει την πρόθεσή του να αναδείξει την καλλιτεχνική κοινότητα και τη δουλειά της, ρίχνοντας ακόμα περισσότερο φως σε αυτή τη μοναδική μορφή τέχνης με τις τόσες διαφορετικές εφαρμογές. Γιατί το illustration είναι φως και το φως γεννά το illustration. Και το φως δε μας βοηθάει απλώς να διακρίνουμε τα χρώματα· ακόμα περισσότερο μας βοηθάει να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Πολλές φορές ακόμα και μέσα από την απουσία του.
Τι κρατάτε από την πρώτη επιτυχημένη διοργάνωση του φεστιβάλ και ποιοι είναι οι φετινοί σας στόχοι;
Η πρώτη διοργάνωση ήταν για τη δική μας ομάδα ένα μικρό ταξίδι όπου εξερευνούσαμε και μαθαίναμε. Την κοινότητα, τις ανάγκες της, τις δυνατότητές μας, το κοινό μας, και το πόσα μπορούμε να κάνουμε στο μέλλον. Κρατάμε τα μηνύματα των εικονογράφων ότι βρήκαν επιτέλους την πλατφόρμα που χρειάζονται για να μοιράζονται τη δουλειά τους, και τον ενθουσιασμό του κοινού που ανακάλυπτε σιγά σιγά τη μαγεία της εικονογράφησης.
Το illustradays 2022 θέλουμε να δώσει πιο πολλά ερεθίσματα σε ανερχόμενα ταλέντα, να παρουσιάσει τη δουλειά ακόμα περισσότερων Ελλήνων και Ελληνίδων εικονογράφων, να διευρύνει τις διεθνείς συνεργασίες του. Για το 2022, θέλουμε το illustradays να μεγαλώσει οργανικά, συνθέτοντας τελικά μια ασταμάτητη κοινότητα δημιουργικών ανθρώπων που συνεργάζονται και εξελίσσονται πέρα από ένα φεστιβάλ 10 ημερών.
Δώστε μας τα highlights για τις φετινές διεθνείς συνεργασίες.
Παρότι δεν μπορούμε ακόμα να αποκαλύψουμε όλα τα ονόματα των καλεσμένων και των οργανισμών που θα συστήσουμε ακόμα καλύτερα στο κοινό φέτος, μπορούμε να μοιραστούμε μερικές πληροφορίες που σίγουρα θα τραβήξουν το ενδιαφέρον! Για το 2022, οι καλεσμένοι και οι καλεσμένες μας έρχονται από 7 διαφορετικές χώρες. Υπάρχουν μεταξύ τους εικονογράφοι με βιβλία μεταφρασμένα στα Ελληνικά και εικονογράφοι με φανταστική μεταδοτικότητα που θα γνωρίσουν νέα ταλέντα μέσα από δημιουργικά εργαστήρια και portfolio reviews sessions. Χαιρόμαστε πολύ που ο εξαιρετικός καλλιτέχνης και επιμελητής της έκθεσης Le immagini della fantasia, Gabriel Pacheco θα ταξιδέψει τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα για το illustradays. Και που φέτος, θα μάθουμε περισσότερα για μια μοναδική πλατφόρμα για εικονογραφημένα βιβλία. Ανυπομονούμε επίσης για τη συνεργασία μας με την Association of Illustrators (AOI), ανάμεσα στα άλλα, και για να δώσουμε ένα από τα τρία βραβεία σε έναν ή μια καλλιτέχνη που θα συμμετέχει στην έκθεση beam of light.

Jungho Lee “Reading At Night”
Θα λέγατε ότι υπάρχει ένα κυρίαρχο ύφος/στιλ στους/στις εικονογράφους της χώρας μας; Και αν ναι, ποιες θα λέγατε ότι είναι οι βασικές τους αναφορές;
Με πολλή χαρά θα λέγαμε όχι! Στην πραγματικότητα, δε βλέπουμε πολυφωνία μόνο στο στυλ, τις τεχνικές και τα μέσα δημιουργίας. Βλέπουμε διαφορετικές αφετηρίες, ιστορίες και έμπνευση να δημιουργούν διαφορετικούς δρόμους και καλλιτέχνες που στρέφονται προς το βιβλίο, την επιχειρηματικότητα, τη διαφήμιση, τη διάδραση και την εκπαίδευση, τον δημόσιο χώρο. Βλέπουμε ότι οι αναφορές των ανερχόμενων ταλέντων έρχονται πια και από μέσα, όχι μόνο από καλλιτέχνες του εξωτερικού, αλλά και από ανθρώπους που διαμόρφωσαν την εικονογράφηση στη χώρα μας. Η δική μας εμπειρία, από το περσινό και το φετινό ανοιχτό μας κάλεσμα προς εικονογράφους, επιβεβαιώνει το ότι μια κοινή θεματική τελικά καταλήγει σε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό από ερμηνείες, υφές, τεχνικές και μέσα. Μπορεί αυτό να κάνει ακόμα δυσκολότερο το έργο της επιτροπής μας, αλλά πιστέψτε μας, δε θα το αλλάζαμε με τίποτα!
Η εικονογράφηση συμπεριλαμβάνει εικόνα και γραφή; Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην εικόνα και τον λόγο, τις λέξεις και τις ιστορίες;
Μπορεί η αγγλική λέξη για την εικονογράφηση (illustration) να σημαίνει «δίνω φως, κάνω κάτι πιο φωτεινό, διαφωτίζω», ωστόσο η ελληνική της εκδοχή είναι τελικά μια σύνθετη λέξη αποτελούμενη από τις λέξεις εικόνα και γράφω. Τόσο αλληλένδετη είναι αυτή η σχέση! Και δεν είναι απλώς επεξηγηματική, είναι συμπληρωματική. Μιας και δε μιλάμε μόνο για τις ιστορίες που γίνονται βιβλία. Μιλάμε και για λέξεις ή φράσεις που γίνονται εικόνες, για επιστημονικές έννοιες που διευρύνονται μέσα από σχέδια, για briefs που ακολουθούνται από visuals και δημιουργικά, για concepts που μετατρέπονται σε storyboards, για τίτλους που γίνονται αφίσες, και πολλές πολλές διαφορετικές ευκαιρίες όπου μια ιδέα, διαδικασία ή κείμενο αναδεικνύονται και αναδεικνύουν μια εικόνα. Και αυτή πιστεύουμε ότι είναι η υπερδύναμη αυτής της μορφής τέχνης: το γεγονός ότι οι λέξεις και τα χρώματα γίνονται ένα και αλληλοσυμπληρώνονται. Τόσο πολύ ώστε αρκετές φορές δε μπορούμε τελικά να διακρίνουμε τι από τα δύο ήρθε πρώτο.