Το COMOTIRIO, το συνεργατικό σχήμα των εικαστικών Νάιρα Στεργίου και Εριφύλη Βενέρη, παρουσιάζει την εικαστική έκθεση BFFEAE (best friends forever and ever), στην Δημοτική Πινακοθήκη Καλλιθέας «Σοφία Λασκαρίδου», προσεγγίζοντας της γυναικεία φιλία και ανοίγοντας έναν διάλογο με μια εντυπωσιακή ιστορία των αρχών του 20ού αιώνα.

Η Δημοτική Πινακοθήκη Καλλιθέας, έργο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, αντηχεί την ιστορία των δύο πρωτοπόρων ελληνίδων καλλιτέχνιδων. Της Σοφίας Λασκαρίδου, ζωγράφου με σπουδές σε Αθήνα, Παρίσι και Μόναχο, η οποία πέτυχε την ισότιμη φοίτηση των γυναικών στη Σχολή Καλών Τεχνών, και της Θάλειας Φλωρά-Καραβία, που με σπουδές στην Κωνσταντινούπολη, το Μόναχο και το Παρίσι, διατέλεσε πολεμική ανταποκρίτρια της Αλεξανδρινής «Εφημερίδος» στον Α ́ Βαλκανικό Πόλεμο.

Το 1906, η Λασκαρίδου και η Φλωρά-Καραβία πραγμοτοποίησαν κοινή έκθεση στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» και αναγνωρόστηκαν ως επαγγελματίες δημιουργοί. Η Νάιρα Στεργίου και η Εριφύλη Βενέρη μας λένε περισσότερα για την παραπάνω ιστορία, για την συνεργασία και την σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή.

To BFFEAE (best friends forever and ever), από τα σχολικά μας τετράδια πλαισιώνει τη θεματική της επικείμενης έκθεση σας. Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτήν. 

BFFEAE+E+E+E, και όσα παραπάνω +Ε τόσο “έδενε” η φιλία. Με τη συνοδεία εννοείται από αρκουδάκια BF (αλήθεια, εξακολουθούν να υπάρχουν άραγε;), SMILE με φοίνικες στα θρανία και τις σελίδες των τετραδίων, όλα αυτά συνδέονται με τα σχολικά μας χρόνια. Είμαστε η Γενιά Χ, μεγαλώσαμε στα 90ζ και αγαπάμε τα 90ζ. Κάπως μας λείπει αυτή η ανέμελη, αυθόρμητη προσέγγιση του μικρού παιδιού του τύπου “θες να γίνουμε φίλοι;” στο ενήλικο, φορτικό στάδιο της ζωής. Ιδιαίτερα μετά την πανδημία είναι ακόμα πιο δύσκολο να συγχρωτιστεί κανείς με άλλους ανθρώπους. Η θεματική της έκθεσης βασίζεται έτσι στο “αθώο”, άτυπο συμβόλαιο φιλίας για να αποδείξει τη σημαντικότητα του μοιράσματος. Η ιδέα, το έργο, η εκτέλεση, η εμπειρία, η “μούσα” είναι κοινή. Και ναι, γίνεται.

Το BFFEAE δημιουργεί λοιπόν ένα πλαίσιο για συνύπαρξη και κριτική αντιπαράθεση, τόσο διυποκειμενικά όσο και εννοιολογικά αναφορικά με ιστορικά ή και αυτοβιογραφικά στοιχεία που προτείνονται μέσα από τα έργα.

COMOTIRIO, το καλλιτεχνικό και επιμελητικό δίδυμο των Εριφύλη Βενέρη (αριστερά) και Νάιρα Στεργίου (δεξιά)

Η επιλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Καλλιθέας “Σοφία Λασκαρίδου” για τη συγκεκριμένη έκθεση υπογραμμίζει στοιχεία σχετικά με τη συνεργασία, την επαγγελματική καταξίωση αλλά και την έμφυλη ορατότητα. Πως αντιλαμβάνεστε την σχέση σας με τον χώρο αυτό; Πως οδηγηθήκατε σε αυτήν την καλλιτεχνική έρευνα;

Το σημείο, ο χώρος δηλαδή, οδήγησε στην έμπνευση της έκθεσης. Είχαμε διαβάσει πως η οικία Λασκαρίδου συγκαταλέγεται στα στοιχειωμένα κτίσματα της Αττικής. Ότι ακούγονται συχνά βηματισμοί, τόσο δικοί της όσο και του μεγάλου της έρωτα Περικλή Γιαννόπουλου στον κήπο και εντός του σπιτιού. Επειδή μας ελκύει το horror γκοθ, το είχαμε κατά νου, σε συνδυασμό με ένα μικρό ξύλινο κτίσμα στην ΑΣΚΤ, όπου βρέθηκε απαγχονισμένος ο ιδιοκτήτης του τότε εργοστασίου (Κλωστοϋφαντουργία “Πεταλούδα”). Για εκείνο το σπιτάκι κυκλοφορούν επίσης μαρτυρίες μεταφυσικού περιεχομένου.

Στην πορεία έγινε ανατροπή. Ανακαλύψαμε την αρχειακή φωτογραφία των Λασκαρίδου – Φλωρά-Καραβία. Ερευνώντας περισσότερο τις βιογραφίες τους, μάθαμε για την έκθεση του 1906, την πρώτη συνεργατική έκθεση γυναικών εικαστικών στην Ελλάδα, η αφίσα της οποίας εκτίθεται στην πρώην οικία- Πινακοθήκη πλέον Λασκαρίδου. Συνειρμικά συνδεθήκαμε. Ταυτιστήκαμε μέσω της δικής μας φιλίας και διαπροσωπικής συνεργατικής σχέσης. Καλέσαμε γυναικεία σχήματα παγιωμένα ως συνεργατικά και καλλιτέχνιδες που δρουν αυτόνομα να συνεργαστούν με μια φίλη τους δημιουργό σε μια νέα κοινή παραγωγή, ώστε με τις παρουσιάσεις τους να έχουμε πολλαπλές σύγχρονες προσεγγίσεις του γυναικείου ζητήματος και της έμφυλης τέχνης. Μέσα και κύρια από τον συνδετικό κρίκο της φιλίας-συνέργειας.

Πώς σχηματίστηκε και πώς λειτουργεί η ομάδα COMOTIRIO;

Το COMOTIRIO είναι το συνεργατικό μας σχήμα, κινείται προς διάφορα επίπεδα, κοινά έργα, κοινές εισηγήσεις, διοργάνωση και επιμέλεια events και εκθέσεων. Γνωριστήκαμε ο 2017 στη Documenta14, καθώς δουλεύαμε και οι δύο στο EMΣΤ. Ταιριάξαμε και δέσαμε. Eίχαμε μόλις γυρίσει από πολύχρονη απουσία στο εξωτερικό και δεν είχαμε δεσμούς με την εικαστική σκηνή της Αθήνας, η οποία να σημειώσουμε ότι είχε αλλάξει άρδην από τότε που φύγαμε εμείς. Βρήκαμε κοινό στούντιο, βρεθήκαμε σε μια καθημερινή συνύπαρξη. Όταν η αλληλεπίδρασή μας έγινε πραγματικά οργανική, αποφασίσαμε να ανασυστηθούμε ως ενιαίος σχηματισμός. Και εγένετο COMOTIRIO. Σε πολύ γενικές γραμμές, οι θεματικές που μας απασχολούν αφορούν στη σκηνοθετημένη εμπειρία, τη μυθοπλασία, τις καλλωπιστικές πρακτικές και την Ομορφιά. Η βάση του νέου μας εγχειρήματος BFFEAE είναι αυτοβιογραφική, έτσι ξεκίνησε να στήνεται το κόνσεπτ, το οποίο μετουσιώθηκε στην τελική του μορφή σε ομαδική έκθεση.

Η Σοφία Λασκαρίδου (αριστερά) και η Θάλεια Φλωρά-Καραβία (δεξιά)

Ποια η σημασία των συνεργατικών σχημάτων για τη σύγχρονη ελληνική εικαστική σκηνή; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία;

 Χωρίς τα ανεξάρτητα project spaces και τις ανεξάρτητες πρωτοβουλίες των συνεργατικών σχημάτων, τα οποία είδαμε να εμφανίζονται και να πληθαίνουν από τις απαρχές της κρίσης έως σήμερα, δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για σύγχρονη ελληνική εικαστική σκηνή. Χωρίς υποστήριξη (μόνο ένα κρατικό πρόγραμμα χρηματοδότησης, και δύο ετήσια open call από ιδιωτικά ιδρύματα), χωρίς εικαστική παιδεία, και συν τοις άλλοις, κλείσιμο πορτών και τηλεφώνων σε κάθε νέα αναζήτηση, καφκικός πνιγμός σε γραφειοκρατία, κλπ., η απάντηση βρίσκεται στο „η ισχύς εν τη ενώσει“.

Οι αλλαγές που σημάδεψαν την Αθήνα οδήγησαν στη διαμόρφωση μιας νέας ταυτότητας στα εικαστικά, με πρακτικές που βασίζονται σε μοντέλα σύμπραξης  ή/και είναι αυτοοργανωμένες, αυτοδιαχειριζόμενες. Υπάρχει έτσι από τη μια μια DIY αισθητική και μια σχετική ελευθερία που φέρει από εναλλακτικά έως underground στοιχεία, είναι ευέλικτη και επινοητική. Υπάρχουν όμως από την άλλη η απογοήτευση, η ματαίωση, η εξάντληση μέσα από τα συνεχή εμπόδια απέναντι στη βιωσιμότητα τέτοιων προσπαθειών. Ένα διαρκές ζύγισμα λοιπόν. Εμείς πάντως, πορωμένες και ρομαντικές, το παλεύουμε ακόμα!

Τα εγκαίνια της έκθεσης BEFFAE θα γίνουν την Τρίτη 5 Ιουλίου (19.00 – 22.30 μ.μ.) και η διάρκεια της θα είναι έως την Κυριακή 10 Ιουλίου.  Συμμετέχουσες καλλιτέχνιδες: 2WO+1ΝΕ=2, Μαριλένα Αλιγιζάκη & Μάρω Μιχαλακάκου, ΑΝΑΦΑΝΔΟΝ, Μαρίνα Γιώτη & Κριστέλ Μακρή, COMOTIRIO, Ελληνικό Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης, Flower Girls, Θεοδώρα Μαλάμου & Μυρτώ Ξανθοπούλου, Οι Νύφες του Μάλτεπε.

 Το The Art Newspaper Greece σε συνεργασία με την ομάδα COMOTIRIO και την Δημοτική Πινακοθήκη Καλλιθέας «Σοφία Λασκαρίδου», προσφέρει στους/στις συνδρομητές/τριες της εφημερίδας μια ξενάγηση στην έκθεση αλλά και στους χώρους και τα εκθέματα του ιδρύματος το Σάββατο 9 Ιουλίου στις 6 το απόγευμα. Η ξενάγηση θα γίνει από της επιμελήτριες Νάιρα Στεργίου και Εριφύλη Βενέρη καθώς και τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Πινακοθήκης, Γκέντση Ρούτση.   Για δηλώσεις συμμετοχής στείλτε email στο info@theartnewspaper.gr γράφοντας απλώς  τη λέξη «ξενάγηση» και τα στοιχεία σας.

 Αποκτήστε πρόσβαση σε premium περιεχόμενο & δράσεις του The Art Newspaper Greece κάνοντας την ετήσια συνδρομή σας εδώ.

TAGS

Μαριάννα Στεφανίτση

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη