Φωτό: Βασίλης Βαρσακέλης Για να ξεδιπλώσουμε την ιδέα πίσω την τρέχουσα έκθεση στις Βιτρίνες Τέχνης του ΟΤΕ, πρέπει να ξεκινήσουμε από ένα πατάρι της Δράμας, να μιλήσουμε με τον Δημήτρη Γούδα και να μάθουμε μαγικές λέξεις όπως η «στάχωση».
Η έκθεση που λειτουργεί αυτόν τον καιρό στις Βιτρίνες Τέχνης ΟΤΕ στη Θεσσαλονίκη είναι από τις πλέον ιδιαίτερες που έχουν παρουσιαστεί ποτέ. Και αυτό γιατί στην έκθεση «Codex» παρουσιάζεται το βιβλίο με έναν τρόπο που ίσως δεν είχαμε φανταστεί ποτέ. Για την πραγματοποίηση της χρειάστηκε η συνύπαρξη και σύμπραξη ενός γκαλερίστα και βιβλιοδέτη από τη Δράμα, ενός εικαστικού από τη Θεσσαλονίκη, μιας επίσης εικαστικού και κεραμίστριας από τη Λιθουανία και μιας δημοσιογράφου και ποιήτριας από την Αθήνα. Μιλήσαμε με τον Δημήτρη Γούδα, ιδιοκτήτη της Γκαλερί13 της Δράμας, ο οποίος μας ξετύλιξε την πορεία της έκθεσης από την έμπνευση και τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την τελική υλοποίηση της.
Από πού αντλήθηκε η έμπνευση για την «Codex»;
Τον περασμένο Οκτώβριο είχα την τιμή να επισκεφθεί τη Gallery13, ο κος Γιάννης Αργυριάδης, Επιμελητής στις Βιτρίνες Τέχνης ΟΤΕ. Αφορμή ήταν η έκθεση «Reform Book» («Αναδιαμορφώνοντας το Βιβλίο») των εικαστικών Rolana Ceckauskaite και Σαράντη Γκάγκα. Κυρίαρχο στοιχείο της έκφρασης και της δημιουργίας τους, αποτέλεσε το βιβλίο, συνδυάζοντας αρμονικά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του χώρου με την ζωγραφική, την μικρογλυπτική και την κεραμική. Στην ξενάγηση του Γιάννη Αργυριάδη στο Καλλιτεχνικό Βιβλιοδετείο που στεγάζεται στο πατάρι της γκαλερί, έγινε αναφορά στην έκθεση «Κ. Π. Καβάφης, το βίωμα των λέξεων…» που φιλοξενήθηκε στην Gallery13 στις αρχές του Αυγούστου. Σε αυτή την έκθεση εκτέθηκε η Συλλεκτική Έκδοση των ποιημάτων του Αλεξανδρινού ποιητή με χαρακτήρες κάσας, στοιχειοθετημένα στο χέρι από τον Νίκο Βοζίκη των εκδόσεων Διάττων. Ήταν μία έκδοση σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων με 24 αυθεντικά χαρακτικά του Χρ. Σανταμούρη, η οποία και χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση. Ουσιαστικά αυτός ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της γκαλερί στάθηκε αφορμή για να υλοποιηθεί η έκθεση «Codex» στις Βιτρίνες.
Φωτό: Βασίλης Βαρσακέλης
Το θέμα της έκθεσης είναι δηλαδή το βιβλίο;
Στην έκθεση παρουσιάζεται το βιβλίο ως τεχνική και ως έργο τέχνης, μέσα από υλικά που είτε προϋπήρχαν του χαρτιού, είτε συμβολίζουν τα προγενέστερα αυτά υλικά και την αξία τους. Δηλαδή από τις πήλινες πλάκες που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως από λαούς της Μεσοποταμίας για την αποτύπωση της γραφής, τα περγαμηνά χειρόγραφα του Μεσαίωνα έως τα βαμβακερά φύλλα των πρώτων τυπωμένων βιβλίων στην Ευρώπη. Όλα αυτά είναι ακριβώς μια έκφραση, μια εκδοχή ιστορικής συνέχειας. Από τους Βυζαντινούς Κώδικες από τον 4ο ως τον 10ο αιώνα και ακόμη πιο μετά, από τα πρώτα χειροποίητα βιβλία έως και σήμερα, στο τέλος του 2021, στο να επικοινωνούμε με την ηλεκτρονική επικοινωνία, τη χρήση barcodes… Αυτό όμως που βλέπουμε στις Βιτρίνες είναι ο διάλογος, ανάμεσα στα έργα του Σαράντη Γκάγκα, τα κεραμικά (με αναφορές στο βιβλίο) της Rolana Ceckauskaite, ένα ποίημα της Βικτωρίας Καβουριάρη και εμού με ένα μοντέλο Βυζαντινού Κώδικα.
Θα μας περιγράψεις ένα χαρακτηριστικό έκθεμα;
Το «Αντικείμενο-Νόμισμα Ά» του Σαράντη Γκαγκα συμπυκνώνει ιδανικά τη φιλοσοφία της έκθεσης: Τους προηγούμενους αιώνες σε χώρες της Ανατολής και ιδιαιτέρως στην Ινδία, το βαμβάκι είχε τόσο μεγάλη αξία ώστε να θεωρείται ότι έχει αξία νομίσματος. Σε αυτή τη λογική κινείται ο Σαράντης Γκάγκας που μέσα από το έργο του αναδεικνύει την «πολυτιμότητα» του υλικού, ντύνοντάς το με φύλλα χρυσού. Το έργο το οποίο και δημιουργήθηκε από άνθη βαμβακιού, πήρε την μορφή του σαν ένα σώμα κάτω από μια πρέσα. Όπως ακριβώς θα συνέβαινε και με τα υπό βιβλιοδετηση βαμβακερά φύλλα ενός βιβλίου. Με το εξώφυλλο του χρυσωμένο, σαν τις εξαίρετες πολύτιμες σταχώσεις των προηγούμενων αιώνων.
Σαράντης Γκάγκας «Αντικείμενο-Νόμισμα Ά» φωτό Βασίλης Βαρσακέλης
Τι ακριβώς είναι η στάχωση;
Είναι η πρώτη τεχνική βιβλιοδέτησης, με τη χαρακτηριστική βυζαντινή μεσαιωνική ραφή. Είναι η διαδικασία αυτή που προβλέπεται για τη λειτουργικότητα και την προστασία του σώματος του βιβλίου και του περιεχομένου του από τη φυσική φθορά. Πρόκειται για τον πρόγονο της σημερινής εικόνας του βιβλίου. Με τα νήματα και τις ραφές μεταξύ των τετραδίων, τις πινακίδες, τα κεφαλάρια δεμένα όλα πάνω στο σώμα του βιβλίου, οι βιβλιοδέτες της εποχής δημιουργούσαν με τις κατάλληλες τεχνικές ένα λειτουργικό και ανθεκτικό στον χρόνο αντικείμενο γνώσης και αισθητικής.
Εξακολουθεί να γοητεύει το βιβλίο ως τεχνική;
Από το χειρόγραφο στο ψηφιακό αρχείο της σημερινής εποχής, η ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας άλλαξε. Το βιβλίο, παρά το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι αποτελεί προϊόν πολιτισμού αναντικατάστατο και μοναδικό, δυστυχώς έχει χάσει μέρος από τη γοητεία του. Η ποιότητα της κατασκευής του έχει αλλοιωθεί σημαντικά και σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται ότι έχει απωλέσει τη φυσική του μορφή. Αυτή τη μορφή θέλουμε να διατηρήσουμε ζωντανή, στο πλαίσιο της σύγχρονης, ταχύτατα εξελισσόμενης πραγματικότητας.
Αυτό είναι και το όραμα της Gallery13;
Η Gallery13, η οποία λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2020, αποτελεί ένα σημείο συνάντησης μέσα στο αστικό τοπίο, αφιερωμένο στον άνθρωπο και στον πολιτισμό. Πρόκειται για τον αριθμό 13 της οδού Μητροπολίτου Αγαθαγγέλου του ιστορικού κέντρου της Δράμας, εκεί όπου την περίοδο του μεσοπολέμου η συστάδα των μικρών διώροφων κτιρίων της περιοχής αποτελούσε την «Νέα Αγορά» της πόλης . Όραμα της Gallery13 είναι να προβάλλει στο ευρύτερο κοινό, μέσα από το σχέδιο, την χαρακτική, την υδατογραφία, καλλιτέχνες όπου το χαρτί κυριαρχεί ως βασικό υλικό στα έργα τους. Παράλληλα, η λειτουργία του «Βιβλιοδετείου» στον χώρο της γκαλερί, συνδιαμορφώνει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της με στόχο να αναδείξει το βιβλίο ως αυτούσιο έργο τέχνης.
Η έκθεση «Codex» στις Βιτρίνες Τέχνης ΟΤΕ, σε επιμέλεια Γιάννη Αργυριάδη, λειτουργεί μέχρι τις 26 Δεκεμβρίου.
TAGS
