Φωτεινές επιγραφές στο δημόσιο χώρο, σε χώρους ψυχαγωγίας, κατανάλωσης και διασκέδασης αποτυπώνει με τη  φωτογραφική μηχανή αντί για σημειωματάριο ο εικαστικός Σωτήρη Πανουσάκης. Οι φωτογραφίες με την αλλοίωση και διαμεσολάβηση θέματος και χρωμἀτων, μέσα από μια υποκειμενική οπτική γωνία, αποτελούν το έναυσμα της δημιουργικής διαδικασίας του ζωγράφου. Η ζωγραφική απόδοση τους αποτελεί μια διαδικασία αποκάλυψης και αποδόμησης του αστικού τοπίου αλλά και της ζωγραφικής της ίδιας

Ποιες είναι οι βασικές αρχές της εικαστικής σου πρακτικής;

Κάτι που με εκφράζει σε μεγάλο βαθμό, και το μνημονεύω αρκετά συχνά, προέρχεται από μια βιντεοσκοπημένη συνέντευξη (OUT OF SYNC ART IN FOCUS, μετάφραση, απόδοση/ επιλογή κειμένου: Σωτήρης Πανουσάκης) του Lawrence Weiner, όπου αναφέρει μεταξύ άλλων ότι o ρόλος της τέχνης είναι να τονίσει ότι συνυπάρχουμε ως παράλληλες πραγματικότητες  χωρίς η μἰα να αποτελεί αντανάκλαση της άλλης. Η τέχνη, τονίζει ο Weiner, δεν απαντάει σε κανενός τις ερωτήσεις αλλά δίνει τα μέσα να απαντήσει ο καθένας μόνος του στις ερωτήσεις που θέτει την κάθε στιγμή. Αναλαμβάνει να μας δείξει όχι αυτά που δεν ξέρουμε ή αυτό που εφηύρε ή δημιούργησε κάποιος άλλος, αλλά αυτά που διέφυγαν της προσοχής μας.

Ως καλλιτέχνης, είμαι πρώτα θεατής. Παρατηρώ και απομονώνω κομμάτια του αστικού τοπίου σε εικόνες προκειμένου να επιστήσω την προσοχή και να δημιουργήσω διαφορετικά πλαίσια αναγνώσεων. Οι εικόνες αυτές αποτελούν το προσωπικό μου αρχειακό υλικό. Λέξεις και εικόνες συνθέτουν ένα «φαντασιακό» περιβάλλον με στόχο τη σαγήνη του υποκειμένου, με απώτερο σκοπό την κατανάλωση.

Από πού αντλείς έμπνευση; 

Το αστικό περιβάλλον και η αισθητική του ανέκαθεν αποτελούσε για μένα ένα ρευστό σκηνικό συνδιαλλαγής και διαπραγμάτευσης. Ακόμη και παλαιότερα που η δουλειά μου έμοιαζε πιο αφαιρετική και εστίαζε περισσότερο σε ζητήματα  ζωγραφικής γλώσσας και διαδικασίας, το έναυσμα ήταν εικόνες από τις «βαριές» κουρτίνες στα σπίτια, που έβλεπα περπατώντας στους δρόμους του Λονδίνου. Έλαμπαν με έντονο σαγηνευτικό χρώμα μέσα από τα παράθυρα όταν σκοτείνιαζε, αλλά και αντίστροφα, χρωμάτιζαν το φως που ερχὀταν στο δωμάτιο απ’ έξω κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αργότερα, η «σαγήνη» της κουρτίνας αντικαταστάθηκε από τη «σαγήνη» των επιγραφών «νέον» και τις αντανακλάσεις πάνω στις μεταλλικές επιφάνειες που έβλεπα σε βιτρίνες καταστημάτων σε δημόσιους χώρους ψυχαγωγίας, κατανάλωσης και διασκέδασης.

Η ζωγραφική αποτύπωση τέτοιων εικόνων έχει σκοπό να αναδείξει και να υπογραμμίσει εκείνα τα στοιχεία που είναι εκεί και υπάρχουν «μεταμφιεσμένα» κάτω από το φως και το χρώμα ως αναπόσπαστο κομμάτι ενός σκηνικού. Είναι εκείνα τα στοιχεία (βίδες,  γυψοσανίδες, καλώδια) που αν τα προσέξει κανείς βγαίνει από το «φαντασιακό» και επιστρέφει στην υλική υπόσταση των πραγμάτων, όπου όλα είναι ανοιχτά στις προσωπικές σκέψεις και ερμηνείες του καθενός. Η αποσπασματικότητα και η υλικότητα της ζωγραφικής εικόνας συμβάλλουν στην αποστασιοποίηση και αμφισβήτηση του δεδομένου.

Με τι καταπιάνεσαι αυτή την περίοδο;

Αυτό τον καιρό κυνηγάω εικόνες με την φωτογραφική μου μηχανή παντού όπου βρίσκομαι: στην παραλία, στο κέντρο της πόλης, στους δρόμους της γειτονιάς μου. Παράλληλα, ξαναβλέπω όλες τις εικόνες που τράβηξα, πρόσφατες αλλά και παλαιότερες, μέσα από την οθόνη του υπολογιστή μου, όπως πάντα. Είναι μια απαραίτητη διαδικασία επιλογής, όπως απαραίτητη είναι η παρουσία μου, η προσωπική μου εμπειρία με το χώρο. Τα έργα που φτιάχνω προέρχονται από μέρη που επισκέφτηκα είτε π.χ. για να πιώ ένα καφέ, να αγοράσω κάτι, είτε περνούσα απ’ έξω και κάποιο στοιχείο τράβηξε την προσοχή μου.

Πως έχει επηρεάσει η κατάσταση που ζούμε τη δουλειά σου;

Η περίοδο της πρώτης καραντίνας ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Την έζησα με ανασφάλεια και αμηχανία. Στη δεύτερη καραντίνα ακολούθησα ένα «σφιχτό» πρόγραμμα με ελάχιστες εξόδους,  μόνο για τα τελείως απαραίτητα, διαδικτυακά μαθήματα (ήταν ό μόνος τρόπος επικοινωνίας) με τους φοιτητές της ΣΚΤ του ΑΠΘ και ζωγραφική στο εργαστήριο μέχρι τη λήξη της κυκλοφορίας. Αντιμετώπισα την κατάσταση με συγκέντρωση, ενδοσκόπηση και δουλειά.

Θεωρείς πως η Ελλάδα παρέχει το κατάλληλο περιβάλλον για τους καλλιτέχνες;

Για να απαντήσει κανείς σε αυτό πρέπει να λάβει υπόψιν του πολλές παραμέτρους και να θίξει πολύ σοβαρά ζητήματα, ή εναλλακτικά να απαντήσει με ένα «ναι» ή με ένα «όχι» ανάλογα με το πόσο αισιόδοξος/η ή απαισιόδοξος/η είναι. Ζούμε σε μια μαγική χώρα, σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό της, με απίστευτη φυσική ομορφιά, μια Ευρωπαϊκή χώρα που έχει τις επιρροές της από την Ανατολή, που πτώχευσε πρόσφατα με όλες τις δυσάρεστες συνέπειες που αυτό συνεπάγεται. Εξαρτάται από την οπτική που τα βλέπει κανείς όλα αυτά:  ως ένα περιβάλλον που παρέχει πλούσιο υλικό για καλλιτεχνικές δράσεις ή ως ένα περιβάλλον που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να βιοποριστεί  κανείς ως καλλιτέχνης;

Ποια τα σχέδια σου για το μέλλον;

Να περάσω χρόνο με ανθρώπους που αγαπώ, με ανθρώπους αισιόδοξους που θα μου μάθουν καινούργια πράγματα, που θα με κάνουν να «ξανασκεφτώ». Να (ξανα)βρώ ισορροπίες στη δουλειά μου και να ολοκληρώσω μία καινούργια ενότητα…

Μια ευχή;

Να πέσουν οι μάσκες

TAGS

Δημήτρης Σπύρου

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη