Jumana Emil Abboud, Twins, 18 x 40 εκ, 2018 Η μαγεία του παραμυθιού ως ένας άλλος τρόπος ανάγνωσης του κόσμου
Η επιθυμία μίας επανένωσης με αυτό που έχει χαθεί αλλά παραμένει ζωντανό στην μνήμη, οι ανθρώπινοι δεσμοί, η αδελφικότητα, η σύνδεση με τον τόπο είναι οι ανθρώπινες αξίες που καταφέρνει να εκφράσει η Παλαιστινιακής καταγωγής καλλιτέχνις Jumana Emil Abboud στην ατομική της έκθεση «Τhe Water From Your Eye» στο χώρο tavros. Οι αξίες αυτές που διατρέχουν όλους τους πολιτισμούς αλλά κυρίως ο τρόπος που η φαντασία τις πλάθει και τις μεταμορφώνει σε παραμύθια και μύθους, με εξιστορήσεις που περνάνε από γενιά σε γενιά και υπερβαίνουν τις όποιες διαφορές, το καταγωγικό στοιχείο δηλαδή και το αίσθημα του ανήκειν είναι οι έννοιες που πραγματεύεται η καλλιτέχνης. Το καταφέρνει μέσα από έναν λεπτό χειρισμό του σχεδίου και του χρώματος καθώς και ένα πάντρεμα λόγου και εικόνας.
Στην συγκεκριμένη δουλειά σημείο αναφοράς είναι δύο παρόμοια παραμύθια από άλλους πολιτισμούς: την Πούλια και τον Αυγερινό και το The Orphan’s Cow από την Παλαιστίνη και οι δύο ιστορίες της αδελφικής αγάπης που νικά τις δυνάμεις χωρισμού και επιβολή.
Στημένα κατά μήκος του μακρόστενου τοίχου του tavros, τα έργα μοιάζουν σαν τα επεισόδια μίας ιστορίας που διαβάζεται, μία οπτικής ανάπτυξης που κυλά γραμμικά σαν την ροή ενός ποταμού.
Jumana Emil Abboud, The Water from Your Eye (installation shot, TAVROS, 2022) Φωτό: Στάθης Μαμαλάκης
Η ροή και το υδάτινο στοιχείο είναι όπως υποδηλώνει ο τίτλος της έκθεσης εξάλλου, το νερό ως πηγή ζωής, το νερό που μεταφέρει και ενώνει αλλά και η ροή γενικότερα, όπως ακόμα και η ροή του αίματος στις φλέβες, δηλαδή το ζωτικό στοιχείο στον ανθρώπινο οργανισμό. Η διπλή αυτή σημασία υπονοεί ίσως την ένωση του μέσα και του έξω, του ανθρώπου με τον τόπο που ζει, του προσωπικού με το συλλογικό αλλά και του μύθου με την ιστορία.
Τα πηγάδια της Παλαιστίνης που έχουν πλέον στερέψει, τα πηγάδια ως πνευματικοί τόποι όπως επίσης οι ιστορίες, οι συνήθειες και οι κοινότητες των γυναικών που πήγαιναν στις πηγές για να αντλήσουν νερό συνθέτουν μία ζωή που δεν υπάρχει πια. Το νερό έχει χαθεί όπως έχουν αποσπαστεί από τους ανθρώπους που τα κατοικούσαν τα πλέον κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη. Υπάρχει ως μνήμη που διαφυλάσσεται και προσδιορίζει τον τόπο, ως το αίσθημα μίας κοινής καταγωγής, το υπόγειο ρεύμα της Ιστορίας, το αόρατο αλλά αισθητό. Αποτελεί μία κρυφή δύναμη και συμβολίζει την συνέχεια και την συνεκτικότητα μίας κοινωνίας.
Jumana Emil Abboud, Brother Sister Stream as One II, 50 x 65 εκ, μολύβι σε φινιρισμένη επιφάνεια λάκκας, 2022
Μαζί με το νερό, το μάτι αποτελεί εξίσου κεντρικό μοτίβο. Αν το νερό είναι ο λόγος, η μεταμόρφωση του λόγου σε στοιχείο της φύσεις, οι παραδόσεις, οι μύθοι και οι προφορικές ιστορίες, αν δηλαδή είναι η γλώσσα που ξεδιπλώνεται και μεταφέρει αξίες και μνήμες, το μάτι παραπέμπει την όραση, την φανέρωση, την εικόνα και την συμβολοποιητική δύναμη του μύθου. Σε κάποιες έργα, το μάτι φαίνεται να είναι πηγή από την οποία αναβλύζει νερό και καταλήγει στο εσωτερικό της γης. Κατά κάποιον τρόπο, το μάτι είναι και αυτό που βλέπει όσα δεν φαίνονται, το εσωτερικό μάτι που προβάλει στην συνείδηση εικόνες της μνήμης, σε σύμβολα και αρχέτυπα που βλέπουμε όχι μπροστά μας αλλά στην εσωτερική οθόνη της φαντασίας μας. Το σχήμα εξάλλου του ματιού θυμίζει μία σπηλιά, μία κοιλότητα, την εστία. Το μάτι είναι επίσης εκεί που συναντώνται ο εσωτερικός και εξωτερικός κόσμος, ο Αυγερινός και η Πούλια, είναι η επιθυμία συνεύρεσης με τον άλλο, η επιθυμία που είναι η ίδια η ζωή.
Η καλλιτέχνις καταφέρνει να συνενώσει αυτό το ορατό με το αόρατο, το υπαρκτό με τον κόσμο των αρχετύπων, τις εμπειρίες και τις αναφορές σε πολιτικούς διαμελισμούς και την απώλεια της πατρίδας που βίωσαν οι Παλαιστίνιοι με την ιστορία ειπωμένη μέσα από την γλώσσα του μύθου. Συνδέει την προσωπική ιστορία με την προφορική παράδοση, το παρελθόν με την σημερινή πολιτική συνθήκη. Το πραγματοποιεί με την γλώσσα της ζωγραφικής και του σχεδίου. Τα χειροποίητα χρώματα που η ίδια φτιάχνει από ρόδια, το μπαχαρικό σουμάκ και το αβοκάντο έχουν μία πυκνότητα και ένα γήινο στοιχείο, μία ματιέρα που εμμέσως φέρνει στον νου την σχέση με την γη. Ο συνδυασμός ενός γήινου στοιχείου με μία αίσθηση αέρινη και ρευστή αίσθηση του σχεδίου, τα περιγράμματα της ανθρώπινης φιγούρας που η ζωγράφος σχηματίζει με μία αχνή γραφή των περιγραμμάτων του ματιού και των σωμάτων μπορεί να ιδωθεί ως την συνένωση των στοιχείων της φύσης.
Καθώς τα έργα οδηγούν εκατέρωθεν το ένα στο άλλο δημιουργούν την αίσθηση μίας αρμονίας, ενός κόσμου με εσωτερικές συνοχές και δοκιμασμένες αξίες. Ο υπόρρητος λόγος που οπτικοποιούν θα είχε πιθανότατα ως αφηγητή έναν ενήλικα που παραμένει παιδί, όχι μόνο διότι η παιδικότητα είναι ένα καταφύγιο αλλά διότι συνυφαίνεται σε μεγάλο βαθμό με την επιθυμία, την ζωή και τις άδολες σχέσεις. Διακρίνει κανείς ένα βλέμμα αθώο αλλά και μία σοφία, μία εμπειρία ζωής που έχει πόνο, σκληρότητα, αποχωρισμό και καρτερικότητα. Η αθωότητα και η επιθυμία για μία αυθεντικότητα, για μία επιστροφή στην γη και σε βαθιούς ανθρώπινους δεσμούς, σε συλλογικές αξίες, καθιστά την σκληρότητα στην οποία επίσης αναφέρονται τα έργα ακόμα πιο αιχμηρή και παράλογη.
Το «Τhe Water From Your Eye» είναι ένα σύνολο δουλειάς απόλυτα ταιριαστό με την στροφή ενός μεγάλου μέρους της σύγχρονης τέχνης προς την σημασία της φροντίδας, την ζωή και τον ρόλο των γυναικών, την ανθρωπολογική προσέγγιση της γυναίκας σε μία κοινωνία, την μητέρα-φύση, τους πιο πρωτογενείς, αυθεντικούς τρόπους ζωής, την φαντασία και την μαγεία. Αυτά αποκτούν πολιτικό ρόλο διότι – μέσα από τη μικροκλίμακα – συμβάλλουν στην διατήρηση των συλλογικών αξιών και της συνεκτικότητας μίας κοινωνίας. Αποτελούν μια εναλλακτική, ανθρωποκεντρική, σιωπηλή αντίσταση στις εξουσίες άρα έχουν πολιτική λειτουργία, ευαισθητοποιούν και εν δυνάμει οδηγούν σε αλλαγές.
Πρόκειται επίσης για την αντίθετη όψη μίας αναλυτικής, επιστημονικής σκέψης, μία προσέγγιση που δίνει αξία στην μεταμόρφωση ως έναν άλλον τρόπο να δει κανείς κάτι όπως για παράδειγμα την ιστορία ή το φύλο, ως δυνατότητα και δημιουργία. Στοιχεία αυτού του αφηγήματος έδωσαν έντονο παρόν στην φετινή μπιενάλε της Βενετίας. Η ίδια η καλλιτέχνις εξάλλου εκθέτει στην φετινή Ντοκουμέντα.
Ως στάση ζωής μπορεί να είναι πολιτικά αφελής η απλουστευτική. Όμως ακόμα και αν αυτό ισχύει σε κάποιο βαθμό, δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει το πιο πιθανό: ότι δηλαδή ο επισκέπτης φεύγει από την έκθεση με την εικόνα των έργων στο νου του. Αλλά και με ένα εσωτερικό χαμόγελο, μία ηρεμία και γνώση, μία συναίσθηση της δύναμης του ανθρώπου αλλά και την οπτική και διανοητική απόλαυση που προσφέρουν τα αφαιρετικά έργα που φαίνονται να έχουν γίνει με την ίδια κατασταλαγμένη εμπειρία και το συναίσθημα για τα οποία μιλούν.
TAGS
