Photo: Πάρις Ταβιτιάν Μια σειρά από φωτογραφίες και κατασκευές σε διαρκή εναλλαγή που χτίζει μία ένταση, ήρεμη αλλά σύνθετη και η οποία κρύβει περισσότερα από αυτά που αποκαλύπτει.
Τι μπορεί να βρίσκεται πίσω, κάτω από ένα τριαντάφυλλο; Στο χώρο ARCH Αthens, η έκθεση «Sub Rosa», συνεργασία της Πολωνής καλλιτέχνιδος Joanna Piotrowska και του ιταλικού πειραματικού στούντιο ντιζάιν Formafantasma που υπέγραψε τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της κεντρικής έκθεσης της Μπιενάλε της Βενετίας, είναι μία δουλειά που υποδηλώνει με μη προφανείς οπτικούς και εννοιολογικούς συσχετισμούς όψεις του κρυμμένου, αυτού που δεν φαίνεται αλλά λειτουργεί υπόγεια.
Ειδικότερα, αναφέρεται σε μηχανισμούς εξουσίας και επιβολής, σε σχέσεις αντίθετων δυνάμεων. Τις παρουσιάζει έτσι όπως υπάρχουν μεταμφιεσμένες και υπόρρητες, κωδικοποιημένες σε μορφές. Την καλλιτέχνιδα ( η οποία ήταν στο ARCH για residency το 2021) την ενδιαφέρει κυρίως το πώς οι δυνάμεις αυτές ασκούνται μέσα από τον σχεδιασμό του χώρου και τα κινητά στοιχεία (έπιπλα και αντικείμενα) μέσα σε αυτόν, το πώς τελικά πλάθουν την εμπειρία και την αίσθηση που δημιουργεί ένας χώρος. Η ενασχόληση των Formafantasma με το πώς οικολογικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί και ιστορικοί παράγοντες διαμορφώνουν το ντιζάιν δημιούργησε μία ενδιαφέρουσα συνεργασία που το αποτέλεσμα της έκθεσης επιβεβαιώνει.
Photo: Πάρις Ταβιτιάν
Το αρχικό υλικό γύρω από το οποίο αναπτύχθηκε η έκθεση αποτέλεσαν οι μαυρόασπρες φωτογραφίες τριαντάφυλλων της Piotrowska από την περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ στα σύνορα Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Το ταξίδι της εκεί με σκοπό να φωτογραφίσει τον τόπο πήρε αναπάντεχη τροπή όταν συνελήφθη από τις τοπικές αρχές ως ύποπτη. Ανακρίθηκε και αφέθηκε ελεύθερη και ενώ της ζητήθηκε να συνεχίσει την φωτογράφιση, αποφάσισε να στρέψει τον φακό της στα τριαντάφυλλα που έβρισκε παντού στην περιοχή. Βασίστηκε στον συμβολισμό ως σύμβολο μυστικότητας και θέλησε να αποτυπώσει την εμπειρία της ως ανακρινόμενη. Χειρίστηκε το υλικό της -τόσο με τον τρόπο που το φωτογράφησε όσο και με τον τρόπο που έστησε την έκθεση- ώστε να δημιουργήσει μία νέα, ισότιμη σχέση δυνάμεων.
Αντέστρεψε τις δυνάμεις εξουσίας και μετέβαλε το αντικείμενο της φωτογράφισής της (τα λουλούδια) σε φορέα μίας κρυμμένης ισχύος. Οι φωτογραφίες των τριαντάφυλλων θα μπορούσε να ιδωθούν ως πορτραίτα ανθρώπων ή ψυχικών καταστάσεων, υποδηλώνουν το ανθρώπινο στοιχείο, την ζωή, τον χρόνο που κυλά ή τον χρόνο μέσα από την μνήμη.
Τις φωτογραφίες, τις συγκρατούν ή τις πλαισιώνουν μερικώς η συνολικά, οι κατασκευές από ανοξείδωτο ατσάλι των Formafantasma έτσι ώστε η εικόνα, η φωτογραφία, να γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι μίας εγκατάστασης στον χώρο. Ο χώρος και ο σχεδιασμός του, υποκρύπτει σχέσεις εξουσίας.
Οι ατσάλινες κατασκευές είναι η αφαιρετική απόδοση ενός λιτού, ψυχρού σχεδιασμού γνώριμου στην αισθητική του ντιζάιν. Παραπέμπουν σε έναν σχεδιασμό και ντεκόρ που συνηθίζεται όμως η σχέση των κατασκευών με τις φωτογραφίες και η όλη αίσθηση του χώρου που συγκροτούν φωτογραφία και κατασκευές μαζί, ανοίγει ρωγμές στην κανονικότητα αυτή υποδηλώνοντας έτσι την μεταμφιεσμένη ισχύ.
Photo: Πάρις Ταβιτιάν
Οι φωτογραφίες και οι ατσάλινες κατασκευές λειτουργούν σαν τα αντίθετα άκρα ενός τεντωμένου σχοινιού, σε μία σχέση έμμεση που δημιουργεί μία υπόκωφη, παράξενη ένταση, μία ύποπτη ακινησία. Χωρίς να μπορεί να τις εντοπίσει εξ αρχής, ο θεατής νοιώθει ότι αυτό που βλέπει κρύβει αμφισημίες και αντιθέσεις. Η ατσάλινη, κρύα αλλά στιλπνή αίσθηση του ανοξείδωτου μετάλλου, ο μοντέρνος, ζυγισμένος σχεδιασμός μεταφέρουν μία αίσθηση στατικότητας, σιγουριάς, αλάνθαστου, απολυτότητας. Στην πρώτη αίθουσα λωρίδες μετάλλου τρέχουν σαν μία ευθεία γραμμή, αυστηρά, λιτά. Συγκρατούν τις φωτογραφίες αλλά από την άλλη τις διασχίζουν, παραβιάζουν τον χώρο τους. Ο ρόλος τους είναι αμφίσημος.
Οι μαυρόασπρες φωτογραφίες με τα τριαντάφυλλα έχουν και αυτές υπόσταση, μία υλικότητα, μία ζωντάνια, έχουν επίσης κάτι το απόμακρο (ίσως και επειδή είναι μαυρόρασπρες) και μυστήριο. Κάνουν την παρουσία τους αισθητή και μέσα από την ομορφιά τους. Αν ήταν ήχοι, θα θύμιζαν ψιθύρους, διακρίνονται από λεπτότητα και ένταση. Το μάτι γλιστρά πάνω στην ψυχρή ποιότητα των μετάλλων και μαλακώνει, εισχωρεί μέσα στις ματιέρες και τις ποιότητες των φωτογραφιών. Αυτή η εναλλαγή που διαρκώς επαναλαμβάνεται χτίζει μία ένταση, ήρεμη αλλά σύνθετη και η οποία κρύβει περισσότερα από αυτά που αποκαλύπτει.
Κατασκευές και φωτογραφίες δημιουργούν ζεύγη αντιθέτων. Ως σύνολο οπτικοποιούν μέσα από έναν συνδυασμό μέσων και τεχνοτροπιών, χώρου, δισδιάστατης εικόνας και κατασκευής, όψεις εξουσίας και προκαλούν τον θεατή να σκεφθεί το πώς ορίζουμε την δύναμη.
Αυτό γίνεται εννοιολογικά αλλά και με μία μεγάλη προσοχή στην φόρμα και την εικόνα. Εντυπωσιακό είναι ότι κάθε φωτογραφία έχει μία διαφορετική ποιότητα. Τα άνθη φαίνονται αλλού πιο λαμπερά, πιο φωτισμένα, με σαφή περιγράμματα, αλλού πιο αχνά, κάποια άνθη είναι πιο μαραμένα, άλλα φρέσκα και νέα. Σε τρία έργα οι φωτογραφίες είναι μικροσκοπικές ενώ η ατσάλινες κατασκευές πληθωρικές, συμπαγείς. Σαν μικρές μινιατούρες, ζωγραφιές μίας άλλης εποχής μαγνητίζουν το βλέμμα και «εκτοπίζουν» τις μοντέρνες κατασκευές που τις περικλείουν.
Η δεξιότητα που χαρακτηρίζει τις φωτογραφίες και τις κατασκευές, το πάντρεμα διαφορετικών μέσων και αισθητικών, η αντιμετώπιση της φωτογραφίας σε σχέση με τον χώρο αλλά και την ζωγραφική, καθιστά τo «Sub Rosa» μία έκθεση με πολλές πτυχές και συμπαραδηλώσεις.
SUB ROSA, ARCH, έως 22/12.
Στις 26 Σεπτεμβρίου, το ARCH oργανώνει μία εκδήλωση με την παρουσία των Formafantasma και της Joanna Pitrowska και με αντικείμενο την παρουσίαση του καταλόγου της έκθεσης.
TAGS
