Η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια Μπία Παπαδοπούλου γράφει για την έκθεση της καλλιτέχνιδας στην γκαλερί Gagosian.

Στην πρώτη ατομική έκθεσή της στην Αθήνα, στη γκαλερί Gagosian, η Sarah Sze – η ασιατικής καταγωγής καλλιτέχνις που εκπροσώπησε την Αμερική στην Μπιενάλε Βενετίας το 2013– παρουσιάζει εγκαταστάσεις, γλυπτά αντικείμενα και επιτοίχιες συνθέσεις της περιόδου 2019-2021. Τα έργα αποκαλύπτουν την άνεση με την οποία κινείται από την τρίτη στη δεύτερη διάσταση και τανάπαλιν, συνθέτοντας ένα αφήγημα για τη ροή του χρόνου, την αέναη μεταβολή και την έννοια του εφήμερου.

Στην εγκατάσταση-βίντεο Ταξιδιώτες σε βουνά και όρη, που εμπνέεται από το ομώνυμο αριστούργημα του Κινέζου τοπιογράφου Fan Kuan της δυναστείας Σονγκ, η Sze μετατρέπει την ίδια την αίθουσα σε έργο τέχνης. Δημιουργεί ένα περιβάλλον με πολλαπλές φωτεινές, συγχρονισμένες και κινούμενες προβολές στο δάπεδο και τους τέσσερις τοίχους του δωματίου, βυθίζοντας τον θεατή στο επίκεντρο του έργου. Διαχέοντας με αυτόν τον τρόπο τις εικονικές πληροφορίες –που, παρεμπιπτόντως, προσλαμβάνονται σταδιακά και από διαφορετικές οπτικές γωνίες, όπως στη ζωγραφιά του Kuan–, προάγει την αποσπασματική έναντι της συνολικής σύλληψης του έργου, εγείροντας ταυτόχρονα τον νου και αφυπνίζοντας τις αισθήσεις.

Οι επισκέπτες, ως ιδιότυποι ταξιδιώτες, καλούνται να περιηγηθούν με το βλέμμα στις προβολές που περιστρέφονται, συμμετέχοντας στο παιχνίδι παρουσίας-απουσίας. Αφηρημένα σχήματα, αλλά και ψηφιακά θραύσματα του πραγματικού κόσμου –κυρίως ουρανοί, θάλασσες και ανθρώπινα χέρια– χορογραφούνται από τη Sze σε μία ατελεύτητη κινηματογραφική κίνηση εμφάνισης, εξαφάνισης και επανεμφάνισης, συχνά δημιουργώντας φευγαλέα παλίμψηστα. Η χορογραφική περιδιάβαση των εικόνων τελεί υπό έναν επαναλαμβανόμενο ρυθμικό ήχο ο οποίος μοιάζει να καταγράφει την παρέλευση του χρόνου, όπως άλλωστε και ο χρονομέτρης που παλινδρομεί πάνω από έναν λευκό και εύθραυστο δακτύλιο από αυτούσιο αλάτι στο δάπεδο. Παρενθετικά, η συγκεκριμένη εγκατάσταση αποτελεί την πιο πρόσφατη της σειράς «Χρονομέτρης».

Sarah Sze, Λεπτομέρεια του Wider Than the Sky (Fallen Sky Series), 2021
© Sarah Sze
Φωτογραφία: Rob McKeever
Ευγενική παραχώρηση: Gagosian

Ευτελή αντικείμενα της καθημερινής χρήσης συμπληρώνουν το έργο. Μας εισάγουν στον κόσμο της μαζικής κατανάλωσης, της πεζής πραγματικότητας αλλά και του βιωμένου περίγυρου της καλλιτέχνιδος: μια συνηθισμένη μεταλλική σκάλα, ένα άναρχο συνονθύλευμα καλωδίων και άλλων ηλεκτρολογικών αντικειμένων, διάφανη κολλητική ταινία, πλαστικά δοχεία συσκευασίας, σκισμένες ψηφιακές εικόνες, πέτρες μαζεμένες από τη φύση. Τα ετερογενή, λιλιπούτεια ευρεθέντα αντικείμενα –που τοποθετούνται γύρω από τον αλάτινο κύκλο– παραπέμπουν σε ξεβράσματα της θάλασσας. Εικονογραφούν μέσα από τη διευθέτησή τους έναν κόσμο, όπου το χάος συνυπάρχει με την τάξη.

Οι μηχανισμοί των προβολών παραμένουν ορατοί σε αυτή την εγκατάσταση. Αποτελούν τμήμα του εικαστικού συνόλου, αποκαλύπτοντας εν μέρει τη μέθοδο κατασκευής του έργου, αλλά και τη συνειδητή διάθεση αποστασιοποίησης της καλλιτέχνιδος από συμβατικές νόρμες αισθητικής.

Μέσα από τους δανεικούς τίτλους των έργων της, η Sze αποκαλύπτει έμμεσα τις πηγές της έμπνευσής της, προσφέροντας στους θεατές ένα εργαλείο αποκωδικοποίησης της τέχνης της. «Ανάλογο με το Αυλάκι»: είναι ο τίτλος της σειράς μικρών γλυπτών και στίχος του λακωνικότατου ποιήματος της Emily Dickinson That love is all there is. Το ποίημα, που αφηγείται το αβάσταχτο φορτίο της αγάπης, μεταστοιχειώνεται σε συμβολικές εικαστικές συνθέσεις. Κατακερματισμένα σχήματα από υαλωμένη οπτική άργιλο, τοποθετημένα σε χαμηλά ξύλινα υποστρώματα στο δάπεδο, καταπλακώνουν σαν βάρη σκισμένες ψηφιακές ουράνιες εικόνες που απαθανατίζονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, τη μέρα και το βράδυ. Μας υπενθυμίζουν τη συναπτή κοσμική μετάλλαξη, τη ρευστότητα των καταστάσεων αλλά και το εφήμερο της ύπαρξης.

Η εγκατάσταση Πιο πλατύ από τον ουρανό οικειοποιείται τον τίτλο ενός άλλου ποιήματος της Dickinson. Σε αυτό, η Αμερικανίδα ποιήτρια μιλάει για την απεραντοσύνη και πολυπλοκότητα του ανθρώπινου νου ο οποίος μπορεί να συλλάβει το ατέρμονο μεγαλείο του ουρανού και τα θαλάσσια βάθη. Η Sze ερμηνεύει τους ποιητικούς στίχους διαγράφοντας έναν δακτύλιο στο δάπεδο από πολλαπλά στιλβωμένα θραύσματα ανοξείδωτου χάλυβα. Ο κύκλος –σχήμα στο οποίο η αρχή και το τέλος συμπίπτουν– καταδεικνύει ακριβώς αυτή την απεραντοσύνη του νου, της φαντασίας, της φύσης και του σύμπαντος.

Τα πολλαπλά γλυπτικά τεμάχια που χαρτογραφούν τον χώρο, αντανακλούν στη γυαλιστερή επιφάνεια τους χρώματα από τον εικαστικό περίγυρο τα οποία μεταβάλλονται ανάλογα με την κίνηση των θεατών και την ώρα της ημέρας. Δημιουργείται, με αυτόν τον τρόπο, η ψευδαίσθηση της φθοράς και της αποσύνθεσης, φέρνοντας πάλι στο επίκεντρο το ανελέητο πέρασμα του χρόνου. Το έργο παραπέμπει στην αρχιτεκτονική των ερειπίων, λειτουργώντας ως σπάραγμα μιας αρχαιολογίας του μέλλοντος.

Το σχήμα του κύκλου, ως δυναμικό δομικό στοιχείο, κυριαρχεί στο κέντρο των περισσότερων δισδιάστατων έργων (λάδια και κολάζ)˙ συγκροτεί πολύχρωμους ενεργειακούς στροβίλους που παρασύρουν ορμητικά τους θεατές στο ενδότερο είναι των συνθέσεων. Η  Sze αποκαλύπτει εδώ πως δομεί, αποδομεί και αναδομεί την εικαστική της παραγωγή, κτίζοντας αλλεπάλληλες «γλυπτικές» στρωματογραφίες της ύλης που κρύβουν και αποκαλύπτουν μυστικά. Πλάθει φουτουριστικούς κόσμους με την υπερ-πληθώρα οπτικών αναφορών στη σύγχρονη πραγματικότητα, το κοσμικό γίγνεσθαι και τη νέα αντίληψη του χωροχρόνου, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από το διαδίκτυο.

Η κατακερματισμένη αφήγηση ξεδιπλώνεται αρμονικά σε συνάφεια με την αρχιτεκτονική του χώρου. Η Sze εγκαθιδρύει έναν επιτυχημένο, διαδραστικό διάλογο μεταξύ των έργων της που αν και στοιχειοθετούνται από διαφορετικά μέσα έκφρασης και ποικίλα υλικά, φέρουν τελικά σαφή μορφολογική και εννοιολογική συνοχή.

Η προσέγγισή της αποτελεί μια πρωτότυπη και βαθυστόχαστη εικαστική συμβολή.

Μπία Παπαδοπούλου

H έκθεση της Sarah Sze στην γκαλερί Gagosian διαρκεί έως τις 20 Οκτωβρίου.

Η κριτική δημοσιεύθηκε στο τεύχος 9 του The Art Newspaper Greece (Οκτώβριος – Νοέμβριος ’22)

TAGS

admin

ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη