Η πόλη δέχτηκε ένα ισχυρό οικονομικό πλήγμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, καθώς τα πράγματα βελτιώνονται, οι ντόπιοι πιέζουν για μια πιο βιώσιμη μορφή τουρισμού Από τον James Imam
Η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες στην πόλη και γεμίζει εκ νέου τα ξενοδοχεία της, ενώ λειτουργεί ως οδηγός για την ανάκαμψη της τουριστικής βιομηχανίας της Βενετίας, που ταλαιπωρήθηκε από τα lockdown. «Η επίδραση της Μπιενάλε», όπως την ονομάζει η τοπική εφημερίδα «Nuova Venezia», φανερώνει με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τέχνες να βοηθήσουν στην οικονομική ανάκαμψη της Ιταλίας, ωστόσο οι ακτιβιστές έχουν προειδοποιήσει τους πολιτισμικούς οργανισμούς να μην αναζωπυρώσουν την επιστροφή του ξέφρενου υπερ-τουρισμού.
Μετά τα εγκαίνιά της στις 22 Μαΐου (τελειώνει στις 21 Νοεμβρίου), η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής ευθυνόταν για 31.000 επισκέψεις εντός 24 ημερών (το 30% προερχόταν από το εξωτερικό), ενώ την ίδια περίοδο το 2018 οι επισκέψεις ήταν 33.500. Αν και τα περισσότερα από τα 300 ξενοδοχεία της Βενετίας παρέμεναν κλειστά δύο εβδομάδες πριν από την Μπιενάλε, το 70% αυτών άνοιξε μέχρι τα εγκαίνια της έκθεσης και το 60% των δωματίων ήταν κλεισμένα για τα Σαββατοκύριακα στα μέσα του Ιούνη, ενημερώνει τη «The Art Newspaper» ο Claudio Scarpa, διευθυντής της Ένωσης Ξενοδόχων Federalberghi του τμήματος της Βενετίας. Η ετήσια έκθεση σκαφών Salone Nautico (28 Μαΐου-5 Ιουνίου), που προσέλκυσε 30.000 επισκέπτες, βοήθησε επίσης στο να γεμίσουν τα ξενοδοχεία.
Η ευρύτερη πολιτισμική αναγέννηση της Ιταλίας
Οι ξενοδόχοι δυσκολεύονται σε άλλα μέρη της Ιταλίας –τα 650 από τα 1.250 ξενοδοχεία της Ρώμης παρέμεναν κλειστά τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου, σύμφωνα με τη Federalberghi–, ωστόσο τα μουσεία σε όλη τη χώρα τα έχουν πάει περίφημα από όταν άνοιξαν, στις 25 Απριλίου. Τον Μάιο, η Πομπηία καλωσόρισε 26.000 επισκέπτες και στο Ουφίτσι της Φλωρεντίας έφτασαν 100.000 άτομα.
«Οι τέχνες θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση του τουρισμού σε αυτήν τη χώρα», λέει η Magda Antonioli, μέλος της ιταλικής κυβερνητικής Επιτροπής Τουρισμού. «Ο κόσμος πάει στο Λας Βέγκας για τα πολυτελή ξενοδοχεία. Στην Ιταλία έρχεται για την κουλτούρα».
Ωστόσο, η Jane da Mosto, διευθυντικό στέλεχος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «We Are Here Venice», έχει προτρέψει τους καλλιτεχνικούς οργανισμούς να αποφύγουν την επικέντρωση στον τουρισμό. Τον Ιανουάριο, η da Mosto συγκαταλεγόταν στα 6.000 άτομα που υπέγραψαν ένα αίτημα ενάντια στη δήλωση του δήμαρχου Luigi Brugnaro, που έλεγε ότι τα μουσεία της πόλης θα παρέμεναν κλειστά έως ότου γυρίσουν οι τουρίστες. «Τα μουσεία θα πρέπει να εστιάσουν στο να διασφαλίσουν την κληρονομιά τους και να παρέχουν υπηρεσίες που εμπλουτίζουν τον πολιτισμό, ανεξαρτήτως του αν ο επισκέπτης είναι κάτοικος της πόλης ή περαστικός», λέει η da Mosto.
Απώλειες 100 δισεκατομμυρίων ευρώ
Το 2020, οι αφίξεις των τουριστών στη Βενετία ήταν 71,5% λιγότερες συγκριτικά με το 2019, ενώ στην Ιταλία γενικότερα ήταν 59,7% λιγότερες λόγω της πανδημίας του Covid-19. Στον τουρισμό οφειλόταν το 13% του ΑΕΠ το 2019, αλλά το επόμενο έτος αυτός ο αριθμός είχε πέσει στο 7%, ύστερα από απώλειες 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την εφημερίδα «Corriere della Sera». Τον Ιούλιο, ο πρωθυπουργός Mario Draghi σκοπεύει να ενεργοποιήσει τις διαδικασίες για ταξίδια στην Ιταλία δίχως την ανάγκη καραντίνας, σε μια προσπάθεια να δώσει ώθηση στη βιομηχανία του τουρισμού. Τα παλαιότερα επίπεδα του τουρισμού εκτιμάται ότι θα επιστρέψουν το 2023 ή το 2024, σύμφωνα με την Antonioli.
Παρ’ όλα αυτά, διάφορα μουσεία και καλλιτεχνικοί οργανισμοί έχουν δεσμευτεί να καταπολεμήσουν τον υπερ-τουρισμό και να καλλιεργήσουν τις τοπικές κοινότητες. Ο Roberto Cicutto, ο πρόεδρος της Μπιενάλε, σκοπεύει να μετατρέψει τα αρχεία της σε ένα διεπιστημονικό ερευνητικό κέντρο που θα προσελκύει τα ακαδημαϊκά ταλέντα και τους διεθνείς θεσμούς στην πόλη. «Ελπίζουμε ότι έτσι θα δημιουργηθεί ένας διαφορετικός τρόπος διαμονής στην πόλη σε σχέση με τις φευγαλέες επισκέψεις, τις οποίες έχουμε συνηθίσει», λέει o Cicutto.
Η da Mosto προτρέπει την Μπιενάλε να ανταποκριθεί με επιτυχία σε αυτή την πρωτοβουλία, λέγοντας: «Υπάρχουν ήδη πάρα πολλά σχέδια – θέλουμε να δούμε απτές πράξεις». Ανταποκρινόμενος, ο Cicutto παραδέχεται: «Αποσαφηνίζουμε τα σχέδιά μας με σχετικά μεγάλη ταχύτητα, ωστόσο κάτι λείπει ακόμα από τη διαδικασία σχεδιασμού: μια πραγματικά συνεργατική συμφωνία μεταξύ των θεσμών της Βενετίας, που θα μας επιτρέψει να δημιουργήσουμε κάτι μοναδικό σε όλο τον κόσμο».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 337 της The Art Newspaper (Ιούλιος 2021) και στο τεύχος 2 της The Art Newspaper Greece (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2021).