Φωτό: ΜΕΤ Συνεργαζόταν με τις αμερικανικές αρχές για εντοπισμό προϊόντων αρχαιοκαπηλίας, αλλά ήταν και ο ίδιος αρχαιοκάπηλος!
Ξεγέλασε τους πάντες, ακόμα και τον βοηθό γενικό εισαγγελέα της Νέας Υόρκης Μάθιου Μπογδάνος. Ο ελληνικής καταγωγής συνταγματάρχης, είχε εμπιστευθεί πολλές φορές τον Georges Lotfi, εξέχοντα Λιβανέζο συλλέκτη και έμπορο αρχαιοτήτων, ώστε να επιτύχει την επιστροφή τους. Ο Λότφι έδινε πληροφορίες στις αμερικανικές αρχές, για τη διακίνηση λαθραίων αρχαιοτήτων, ιδίως από τη Μέση Ανατολή.
Κι όμως, έκανε το ίδιο, πίσω από την πλάτη τους. Ποινικό δικαστήριο στη Νέα Υόρκη εξέδωσε ένταλμα για τη σύλληψη του. Ο πρώην επιχειρηματίας φαρμακευτικών προϊόντων με έδρα την Τρίπολη (βόρειος Λίβανος), Τζορτζ Λότφι, 81 ετών, υπήρξε μανιώδης συλλέκτης για δεκαετίες και ενεργός έμπορος ρωμαϊκών ψηφιδωτών. Κατηγορήθηκε για διακίνηση «εκατοντάδων κομματιών» που φέρεται να μεταφέρθηκαν λαθραία από τον κατεστραμμένο λόγω του πολέμου Λίβανο, τη Συρία και τη Λιβύη. Τα έκρυψε στις κατοικίες του κοντά στη Βηρυτό και στην Τρίπολη, το Μανχάταν, το Παρίσι και το Ντουμπάι ή σε αποθήκη στο Νιου Τζέρσεϊ, πριν τα βγάλει στην αγορά, σύμφωνα με την The Art Newspaper και το Artnet.
Αρκετά από αυτά αντικείμενα κατασχέθηκαν από τη Μονάδα Διακίνησης Τέχνης (ATU) του γραφείου του εισαγγελέα της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Matthew Bogdanos, καθώς και τελωνειακούς υπαλλήλους στη Γαλλία και τον Λίβανο.
Ο ταύρος της Σιδώνας
Λότφι διώκεται γιατί παραδέχτηκε ότι είχε στην κατοχή του πολλές και σπουδαίες αρχαιότητες. Από αυτόν βγήκε στην αγορά η κεφαλή του περίφημου Ταύρου της Σιδώνας, η οποία αγοράστηκε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αντί 12 εκατομμυρίων δολαρίων και κατασχέθηκε από την ATU μόλις ανακαλύφθηκε ότι είναι προϊόν λαθραίας διακίνησης. Είχε ανασκαφεί το 1967 από έναν Γάλλο αρχαιολόγο στη λιβανική τοποθεσία Eshmun. Το κεφάλι ταύρου του 4ου αιώνα π.Χ. εκλάπη από την πολιτοφυλακή των Φαλαγγιτών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου το 1981 από το φρούριο της Βύβλου. Το 2010, όταν το δανείστηκε στο Met από έναν ιδιώτη συλλέκτη (τον διαβόητο Μάικλ Στάινχαρντ), η επιμελήτρια του τμήματος ελληνικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων Joan Mertens δήλωσε σε μια εσωτερική αναφορά ότι ο πρώτος γνωστός ιδιοκτήτης ήταν ο “Ο κύριος Lotfi/με τη Frieda Tchacos στη Ζυρίχη (Nefer Gallery) ” (η γκαλερί έκλεισε από τότε).
Αυτός ο αρχικός ισχυρισμός σχετικά με την προέλευση της κεφαλής του μαρμάρινου ταύρου απορρίφθηκε αρχικά από τους ερευνητές επειδή δεν μπόρεσαν να τον τεκμηριώσουν, αλλά τώρα φαίνεται -με βάση την παραδοχή του ίδιου του Λότφι- ότι ήταν πράγματι ο πρώτος κάτοχος της μαρμάρινης κεφαλής.
Σε email που έγραψε στον ειδικό πράκτορα Robert Mancene του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας στις 22 Ιανουαρίου 2018, ο συλλέκτης ισχυρίστηκε ότι αγόρασε το κεφάλι του ταύρου στο βόρειο Λίβανο τη δεκαετία του 1980 μαζί με έναν μαρμάρινο κορμό και, αργότερα, μια ντυμένη ανδρική φιγούρα από ένα τοπικό αντιπρόσωπο ονόματι Farid Ziadé. Ο κορμός ήταν διαθέσιμος στην αγορά για 10 εκατομμύρια δολάρια, κατασχέθηκε όμως στο διαμέρισμα του Lotfi στην Fifth Avenue το 2017 και τελικά επαναπατρίστηκε στον Λίβανο μαζί με το κεφάλι του ταύρου. Η ανδρική φιγούρα ανακτήθηκε ένα χρόνο αργότερα από τα λιβανέζικα τελωνεία σε ένα κοντέινερ που στάλθηκε από τη Νέα Υόρκη στην Τρίπολη.
Σύμφωνα με την ένορκη κατάθεση του Mancene, ο Lotfi είχε υπηρετήσει ως πληροφοριοδότης στην ATU, παρέχοντας «πολύτιμες πληροφορίες για πολυάριθμες έρευνες για το λαθρεμπόριο αρχαιοτήτων», υποτίθεται με την ελπίδα να προστατεύσει τη δική του επιχείρηση. Ο ερευνητής αποκαλύπτει επίσης ότι ο κατηγορούμενος «επικοινώνησε για πρώτη φορά με την ATU με πληροφορίες» σχετικά με τη διαβόητη χρυσή σαρκοφάγο, που κατασχέθηκε στο Met το 2019, οδηγώντας σε έρευνα που εκτείνεται στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Γερμανία για αιγυπτιακές αρχαιότητες που πωλήθηκαν στο Met και στο Louvre Abu Ντάμπι.
Η χρυσή σαρκοφάγος
Η ένορκη κατάθεση αναφέρει ότι τον Μάρτιο του 2018, ο Lotfi ρώτησε τον Mancene εάν θα ήταν δυνατή “μια οικονομική ανταμοιβή” για πληροφορίες που “θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανακάλυψη πλαστών εγγράφων προέλευσης” για ένα “αντικείμενο πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που βρίσκεται στις ΗΠΑ”. Ο λόγος, για τη χρυσή σαρκοφάγο , την εποχή που το αστέρι ατραξιόν μιας έκθεσης στο Met. Ο Λότφι είπε ότι η ανταμοιβή δεν ήταν για αυτόν αλλά για έναν από τους διακινητές, ο οποίος στη συνέχεια ήρθε σε επαφή με τον Μπογδάνος (αιτήματα για οικονομικές ανταμοιβές απορρίφθηκαν επανειλημμένα).
H σαρκοφάγος, που επίσης είχε περάσει από τον Λότφι, κατασχέθηκε τελικά και επεστράφη στην Αίγυπτο. Ο Mancene ισχυρίζεται επίσης ότι ο Lotfi πούλησε στο Met ένα φερόμενο ως λεηλατημένο αιγυπτιακό χάλκινο αγαλματίδιο ενός γονατιστού ιερέα ή ηγεμόνα, το οποίο κατασχέθηκε από το μουσείο τον περασμένο Φεβρουάριο και θα επιστραφεί στην Αίγυπτο (καθώς η πώληση πραγματοποιήθηκε το 2006, η υπόθεση καλύπτεται από παραγραφή).
Σύμφωνα με την ένορκη κατάθεση του Mancene, ο Lotfi είχε επίσης στην κατοχή του τρεις θεότητες Κυρηναϊκής ταφής που κατασχέθηκαν το 2012 στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle του Παρισιού με την υποψία ότι είχαν λεηλατηθεί στη Λιβύη (η υπόθεση εκκρεμεί ακόμη). Τα εντυπωσιακά εκθέματα βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας έκθεσης που διοργανώθηκε στο Λούβρο για τις αρχαιολογικές λεηλασίες το 2021. Άλλα αγάλματα από την Κυρηναϊκή, μια τοποθεσία που λεηλατήθηκε έντονα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη, εντοπίστηκαν στην αγορά των ΗΠΑ αφού φέρεται να φωτογραφήθηκαν στην κατοικία του Lotfi στο Μανχάταν . Το ένα κατασχέθηκε το 2019 στο διαμέρισμα του Τζαμάλ Ριφάι στο Μπρούκλιν, ιδιοκτήτη της Αρχαίας Πινακοθήκης Aphrodite Ancient.
Η ένορκη κατάθεση αναφέρει επίσης ένα λαξευμένο ασβεστολιθικό άγαλμα από την Παλμύρα που δείχνει μια ξαπλωμένη ανδρική φιγούρα η οποία περιβάλλεται από τη σύζυγό του και τα τρία παιδιά του, που εστάλη από το Ντουμπάι στη Νέα Υόρκη το 2011, και μια σειρά από ρωμαϊκά ψηφιδωτά από τη Συρία και τον Λίβανο. Είκοσι τέσσερις από αυτές τις αρχαιότητες, πουλήθηκαν στον Lotfi από τον ίδιο Farid Ziadé, όλες με κατασκευασμένη προέλευση και κατασχέθηκαν στη Νέα Υόρκη το 2021. Αλλά ο ερευνητής λέει ότι «αρκετά» άλλα ψηφιδωτά που πέρασαν από τα χέρια του Lotfi εξακολουθούν να κυκλοφορούν στην αγορά ή στην κατοχή της Met.
Φωτό: MET
Τεμαχισμένο ψηφιδωτό
Επίσης, ρωμαϊκό ψηφιδωτό από το 500-550 μ.Χ. που βρίσκεται σήμερα στη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου, ήταν στα χέρια του κατά τη δεκαετία του 70. Σύμφωνα με ένορκη κατάθεση, το κομμάτι, σπασμένο σε δύο τμήματα πουλήθηκε από τον Lotfi στον αείμνηστο συλλέκτη George Ortiz τη δεκαετία του 1970 και τα δύο κομμάτια του αγοράστηκαν από το Metropolitan Museum το 1998 και το 1999.
Ούτε ο Ριφάι ούτε οι εκπρόσωποι του Met είχαν ανταποκριθεί στα αιτήματα για σχολιασμό μέχρι τον Τύπο. Ο Λότφι λέει στην The Art Newspaper ότι «έκανε το λάθος να δημιουργήσει φιλία με τον Μπογδάνο» και «πολύ σύντομα» θα διαψεύσει τους ισχυρισμούς εναντίον του, υποστηρίζοντας ότι η ένορκη κατάθεση «τροποποίησε ή παρερμήνευσε κάποιες καταστάσεις και δηλώσεις» που είχε κάνει.
Η σύλληψη και παραπομπή του έγινε λόγω δικής του αλαζονείας. Το 2021 ο Λότφι κάλεσε κρατικούς ερευνητές να δουν αρχαιότητες στη μονάδα αποθήκευσης του στο Jersey City, NJ. Πίστευε ότι τα έργα τέχνης θα άντεχαν σε οποιαδήποτε έρευνα από την ATU και έτσι θα διευκολυνόταν να τα πουλήσει ή να τα δωρίσει.
«Με βάση τις συνομιλίες μου με τον κατηγορούμενο τα τελευταία χρόνια», έγραψε ο πράκτορας Mancene ο οποίος χειρίστηκε την όλη υπόθεση ως, υποτίθεται, φίλος του κλεπταποδόχου, «πιστεύω ότι ο κατηγορούμενος νόμιζε ότι είχε ξεπλύνει τις αρχαιότητες τόσο καλά και είχε δημιουργήσει τόσο καλή (αν και ψευδή) προέλευση που δεν πίστευε ότι Η ATU θα μπορούσε να προσδιορίσει την πραγματική τους προέλευση».
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ευρέως γνωστή τεχνογνωσία του Λόφτι στο παράνομο εμπόριο αποτέλεσε, τελικά, η πτώση του. Ήξερε πώς αναγνωρίζεται ένα λεηλατημένο αντικείμενο, έγραψε ο Mancene, επομένως δεν μπορούσε να ισχυριστεί άγνοια για τα ζητήματα με την προέλευση των αρχαιοτήτων που αγόρασε. Μεταξύ των αποδεικτικών στοιχείων εναντίον του είναι φωτογραφίες που επέδειξε σε πράκτορες που δείχνουν τα κομμάτια με λάσπες κατά την απόκτησή τους. Οι νόμιμες ανασκαφές περιλαμβάνουν καθαρισμούς τυχόν αξιοσημείωτων ευρημάτων, σημειώνουν οι ερευνητές.
TAGS
