Ένας περίπατος που θα γίνει αυτό το Σάββατο, φωτίζει μια γοητευτική όψη του κέντρου της πόλης που ξετυλίγεται σε βάθος πολλών αιώνων.

Η Αθήνα, και ειδικά το κέντρο της, είναι μια περιοχή όπου συνυπάρχουν κτίσματα χιλιάδων ετών μαζί με βυζαντινά, μεσαιωνικά, οθωμανικά, νεοκλασικά και σύγχρονα οικοδομήματα. Κάποια από αυτά τα βλέπουμε σε καθημερινή βάση όσοι δουλεύουμε ή μένουμε στο γνωστό εμπορικό τρίγωνο ή στην Πλάκα και τις πέριξ της Ακρόπολης περιοχές, κάποια άλλα είναι πιο κρυμμένα από τους πολύβουους δρόμους. Τι ξέρουμε όμως για την αρχιτεκτονική ιστορία αυτής της πόλης – η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία των ανθρώπων της. Τι ξέρουμε για τους δημιουργούς των κτιρίων, για τις τάσεις και τα γνωρίσματα της αρχιτεκτονικής κάθε εποχής; Κάποια από αυτά τα ερωτήματα θα απαντηθούν στον περίπατο με τίτλο «Αρχιτεκτονικές ματιές στην πόλη» που οργανώνει για το Σάββατο 7 Μάϊου το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και ο οποίος θα γίνει στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Βιβλίου.

«Η αρχιτεκτονική ιστορία της Αθήνας που ξεκίνησε πεντέμιση χιλιάδες χρόνια πριν είναι μια συναρπαστική περιπέτεια» μας λέει η ιστορικός- αρχαιολόγος και φιλόλογος  Λίλα Πατσιάδου η οποία θα κάνει την ξενάγηση σε αυτόν τον περίπατο. «Το αρχιτεκτονικό παρελθόν, γοητευτικό μέσα στην αποσπασματικότητα και τη ποικιλομορφία του, φανερώνεται σε κάθε μας βήμα και παραμένει μία από τις πιο γοητευτικές πτυχές της πόλης. Ο βυζαντινός Άγιος Νικόλαος του Ραγκαβά για παράδειγμα ατενίζει στους αιώνες τον οθωμανικό πύργο του Τσερτς, ενώ, και τα δύο μνημεία, είναι φωλιασμένα στην αγκαλιά της νεοκλασικής Πλάκας. Εδώ ο χρόνος κατακερματίζεται και τα συμβατικά όρια των εποχών μοιάζει να μην έχουν καμία σημασία. Σε μας, μένει, να ανακαλύψουμε την Ιστορία στους δρόμους της πόλης μας,  χαράζοντας τις δικές μας διαδρομές».

Ο περίπατος χρησιμοποιεί ως αφετηρία δύο σημαντικές εκδόσεις του ΠΙΟΠ, τον «Αρχιτεκτονικό οδηγός Αθηνών» (2012), του αείμνηστου Διονύση Α. Ζήβα, και το «Γρίφοι για την Αθήνα» (2021) της Τόνιας Καφετζάκη, σε εικονογράφηση Παναγιώτη Πανταζή, όπου η δράση αναπτύσσεται από το εμπορικό στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας.

«Τα βιβλία αυτά» μας λέει η κα Πατσιάδου «είναι ένα παράθυρο στον χρόνο, που φωτίζει γνωστές και άγνωστες πτυχές της πολεοδομικής ιστορίας της Αθήνας. Ο “Αρχιτεκτονικός Οδηγός Αθηνών” του καθηγητή κ. Διονύση Ζήβα περιλαμβάνει τα σπουδαιότερα μνημεία της πόλης που απηχούν τη μακραίωνη πορεία της στον χρόνο, ωστόσο παραμένουν άγνωστα σε Αθηναίους και επισκέπτες. Μέσα από τις σελίδες του, κτίρια της αρχαιότητας, της βυζαντινής εποχής, της οθωμανικής κυριαρχίας, των νεότερων και σύγχρονων χρόνων, που επιβιώνουν στην καρδιά του αστικού ιστού, αποκτούν φωνή και αφηγούνται τη γοητευτική ιστορία τους. Ο οδηγός αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τον σύγχρονο περιπατητή της πόλης, που τον βοηθά να ανακαλύψει τις ορατές και αόρατες όψεις της πολεοδομικής ιστορίας της στις καθημερινές του διαδρομές. Το βιβλίο «Γρίφοι για την Αθήνα» της Τόνιας Καφετζάκη ξεδιπλώνει σελίδα-σελίδα τις αστικές περιπέτειες μιας παρέας εφήβων στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Ως σύγχρονοι εξερευνητές της πόλης, τα παιδιά εμπλέκονται σε ένα πρωτότυπο κυνήγι θησαυρού, συνομιλούν με τα μνημεία, ακούν τη φωνή σπουδαίων ανθρώπων από το παρελθόν, λύνουν γρίφους, ανακαλύπτουν κρυμμένα μυστικά. Στο τέλος κάθε αποστολής πετυχαίνουν να ανασυνθέσουν τη θραυσματική εικόνα ολόκληρων περιοχών από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και να ζωντανέψουν το παρελθόν. Μέσα από τη φρέσκια αυτή προσέγγιση, καταφέρνουμε κι εμείς να δούμε την πόλη μας “με άλλα μάτια”».

Η διαδρομή που θα γίνει αποσκοπεί στη γνωριμία των συμμετεχόντων με σημαντικά κτήρια του 19ου και 20ού αιώνα, τα οποία διατρέχουν τον αστικό ιστό της Αθήνας. Η περιήγηση διερευνά και όψεις της τοπικής αθηναϊκής ιστορίας μέσω της αξιοποίησης πηγών. Η διαχρονική παρουσίαση των κτηρίων με βιωματικά στοιχεία συμβάλλει στην κατανόηση της έννοιας «μνημείο» και στην ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.  Ζητήσαμε από την κα Πατσιάδου να μας δώσει κάποια highlights αυτής της περιήγησης:

Η Λίλα Πατσιάδου επί τω έργω

«Είναι δύσκολο να επιλέξει κανείς τα πιο ενδιαφέροντα σημεία, αφού σε κάθε βήμα της διαδρομής οι συμμετέχοντες ανακαλύπτουν κρυμμένες “μικροϊστορίες” στη μεγάλη πολεοδομική ιστορία της Αθήνας. Η θραυσματική εικόνα των οικιστικών καταλοίπων των διαφορετικών εποχών δημιουργεί ένα μωσαϊκό που εντυπωσιάζει και γοητεύει. Στην αυλή της Αγίας Αικατερίνης στην Πλάκα για παράδειγμα, όπου συνυπάρχουν μνημεία της αρχαίας, της βυζαντινής, της νεότερης και της σύγχρονης Αθήνας, οι συμμετέχοντες κάνουν μια «βουτιά» στην Ιστορία, όταν, κατεβαίνοντας τα σκαλιά, βρίσκονται στο επίπεδο της ρωμαϊκής Αθήνας! Εκεί αντιλαμβάνονται βιωματικά το παρελθόν, όπως λένε, αφού το σημείο αποτελεί «περίληψη» της μακραίωνης πολεοδομικής ιστορίας της Πλάκας. Μία ακόμη έκπληξη κρύβεται στον αρχαιολογικό χώρο δίπλα στην Οικία των Μπενιζέλων. Ανάμεσα στα δυσανάγνωστα οικιστικά κατάλοιπα της αρχαιότητας οι συμμετέχοντες αναγνωρίζουν με τη βοήθεια εποπτικού υλικού το λεγόμενο υστερορωμαϊκό τείχος. Χτισμένο βιαστικά, από ετερόκλητα οικοδομικά υλικά, μετά την επιδρομή των Ερούλων, το άγνωστο στους πολλούς οχυρωματικό έργο απηχεί μια σκοτεινή σελίδα της  ιστορίας της πόλης. Στο σημείο αυτό οι συμμετέχοντες συνειδητοποιούν ότι ιστορία της Αθήνας είναι γεμάτη ιστορίες γνωστές και άγνωστες, από χρόνια ακμής αλλά και φτώχειας, πολέμους και λεηλασίες. Όπως δηλώνουν στο τέλος της διαδρομής, η Ιστορία είναι γραμμένη με ανεξίτηλο τρόπο στην πόλη μας, αρκεί κανείς να εκπαιδεύσει το βλέμμα του και να τη διαβάσει»

Ρωτήσαμε τέλος την ιστορικό για το σύγχρονοι κτίριο που ξεχωρίζει στο κέντρο της πόλης. «Με γοητεύει ιδιαίτερα το μουσείο της Ακρόπολης» μας απαντά. «Έχει μια αύρα άχρονη θα έλεγε κανείς, που με ταξιδεύει κάθε φορά που το επισκέπτομαι. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ πιο ιδανική γέφυρα ανάμεσα στο παρόν και το μέλλον της πόλης μας».

Το σημείο συνάντησης για τον περίπατο είναι το MUSEUMSHOP του ΠΙΟΠ, στη Στοά Σπυρομήλιου, το Σάββατο 7 Μαΐου (ώρα 11:00). Η συμμετοχή στον περίπατο είναι δωρεάν. Απαραίτητη η κράτηση στα τηλέφωνα 210 3256924 και 210 3256930, καθημερινά 12:00-17:00. Ώρα προσέλευσης: 10:30-10:45.

TAGS

Θύμιος Νικολόπουλος

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη