Ρολόι εμπνευσμένο από την Κλάρα του Jean-Joseph de Saint-Germain, Parnassia Collection. Courtesy of the Rijksmuseum
Μια έκθεση στην Ολλανδία αναβιώνει την ευρωπαϊκή περιοδεία ενός παχύδερμου που έγινε μοντέλο για πολλούς καλλιτέχνες.
Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων η 4η Οκτωβρίου και ας ρίξουμε λίγο το βλέμμα μας σε μια έκθεση στην Ολλανδία όπου ένα πελώριο θηλαστικό είναι το κύριο θέμα, μιας και γνώρισε στιγμές σπάνιας δημοφιλίας. Βεβαίως η ρινοκερίνα Κλάρα έζησε σε κατάσταση αιχμαλωσίας και πολύ μακριά από το φυσικό της περιβάλλον, αλλά και αυτό το γεγονός έχει πλέον ένα νόημα σήμερα, όχι μόνο γιατί αναδεικνύεται ο τρόπος που ο πολιτισμένος άνθρωπος φερόταν στη φύση (πράγμα που ισχύει και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις) αλλά και γιατί ο ρινόκερος αποτελεί πιά ένα σύμβολο για τα υπό εξαφάνιση ζώα. Ας δούμε όπως αυτή την παράξενη ιστορία που εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη 280 χρόνια πριν.
Το 1741 ένας ρινόκερος ονόματι Κλάρα μεταφέρθηκε στο Ρότερνταμ από την Ινδία και έκανεε μια περιοδεία δύο δεκαετιών στην Ευρώπη από τον Ολλανδό ιδιοκτήτη της, και έγινε αμέσως διασημότητα. Παρουσιάστηκε σε βασιλιάδες και αριστοκράτες, εξετάστηκε από επιστήμονες και μελετητές και ενέπνευσε μια σειρά από αναμνηστικά. Πολλοί καλλιτέχνες βρήκαν την ευκαιρία να απεικονίσουν αυτό το σπάνιο πλάσμα που οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν είχαν ξαναδεί.
Από την άλλη και η Κλάρα δεν είχε δει ποτέ της άλλους ρινόκερους. Ήταν μόλις ενός μηνός όταν οι κυνηγοί την αιχμαλώτισαν (αφού σκότωσαν τη μητέρα της) κάπου στη σημερινή ινδική πολιτεία Άσαμ, το 1738. Ο μικρός ρινόκερος δόθηκε ως δώρο στον τοπικό διευθυντή της Ολλανδικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών (VOC) στην περιοχή Hooghly της Δυτικής Βεγγάλης. Αυτός κράτησε το ασυνήθιστο κατοικίδιο για να διασκεδάσει τους καλεσμένους – μέχρι που μεγάλωσε πολύ για να τριγυρίζει στην τραπεζαρία. Τότε ήταν που ο επικεφαλής των VOC Douwe Mout πήρε την Κλάρα μαζί του στην Ολλανδία. Και από εκεί αρχίζει η ιστορία της ως σούπερ σταρ.
Η Κλάρα λοιπό είναι το θέμα μιας νέας έκθεσης στο Rijksmuseum του Ρότερνταμ (για την ακρίβεια είναι μέρος της έκθεσης που έχει τίτλο «Clara and Crawly Creatures») που περιγράφει τη ζωή της και την επιρροή που είχε στην τέχνη, την επιστήμη και τον πολιτισμό. Θα περιλαμβάνει άγνωστες μέχρι τώρα λεπτομέρειες για το ταξίδι της και διάφορες απεικονίσεις της, συμπεριλαμβανομένων έργων από ιδιωτικές συλλογές που δεν έχουν εκτεθεί στο παρελθόν. Το κεντρικό έργο είναι ένα τεράστιο πορτρέτο της Κλάρα σε φυσικό μέγεθος που ζωγράφισε ο Jean-Baptiste Oudry το 1749 (πίνακας δανεισμένος από το Μουσείο Staatliches Schwerin).
Jean-Baptiste Oudry’s «Rhinoceros» (1749) Staatliches Museum Schwerin
Πριν από την άφιξη της Κλάρα, η πιο γνωστή εικόνα ενός ρινόκερου στην Ευρώπη ήταν η ξυλογραφία του πλάσματος του Άλμπρεχτ Ντύρερ το 1515, με δέρμα σαν πανοπλία και ένα επιπλέον κέρατο (όντας αφρικανικός ρινόκερος). Χάρη στην περιοδεία της Κλάρα, οι άνθρωποι μπορούσαν να δουν και να μάθουν για το ζώο από πρώτο χέρι.
Όπου κι αν πήγαινε η Κλάρα (και πήγε σε πολλά μέρη), ο κόσμος τη μετρούσε, την άγγιζε και της μιλούσε. Οι καλλιτέχνες προσπάθησαν να την καταλάβουν ζωγραφίζοντας την, ανεξάρτητα από το αν κοιμόταν ή έτρωγε. Μερικοί καλλιτέχνες σκιαγράφησαν το ολόσωμο σκίτσο της, ενώ άλλοι απαθανάτισαν μόνο λεπτομέρειες. Οι άνθρωποι γοητεύτηκαν από κάθε πτυχή της Κλάρα.
Στην έκθεση (η οποία ξεκίνησε στις 30 Σεπτεμβρίου και θα ολοκληρωθεί στις 15 Ιανουαρίου) περιλαμβάνονται επίσης πέντε σχέδια του Γερμανού καλλιτέχνη Johann Elias Ridinger, και ένα υπέροχο ρολόι με ένα χάλκινο αγαλματίδιο της Κλάρα από το Παρίσι που δεν έχει εκτεθεί ποτέ στο παρελθόν και το οποίο κατασκευάστηκε γύρω στο 1750 από τον Jean-Joseph de Saint-Germain, ένα σκίτσο της Κλάρα που έκανε ο ζωγράφος Lünenschloss στην αγορά στο Würzburg της Γερμανίας
Η Κλάρα μεταφερόταν με μια ειδική άμαξα-βαγόνι με μεγάλους, δυνατούς τροχούς το οποίο σερνόταν από οκτώ άλογα. Κανείς δεν επιτρεπόταν να δει την Κλάρα ενώ τη μετέφεραν, γιατί αν ήθελες να τη δεις, έπρεπε να αγοράσεις εισιτήριο
«Οι άνθρωποι κοιτούσαν την Κλάρα με απορία. Ήταν κάτι που δεν είχαν ξαναδεί», λέει επιμελητής της έκθεσης Gijs van der Ham. «Ελπίζουμε να αναβιώσουμε αυτή την αίσθηση και το αίσθημα του θαύματος με αυτή την έκθεση και να ενισχύσουμε την ιδέα ότι πρέπει να φροντίζουμε τη γη, τη φύση και τα όντα που βρίσκονται σε αυτή».
Με πληροφορίες από το theartnewspaper.com
TAGS
