Στη Μικρασιατική καταστροφή είναι φέτος αφιερωμένο το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» του υπουργείου Πολιτισμού που θα απλωθεί με 70 παραγωγές και 140 εκδηλώσεις σε 66 αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία

 Τὰ σπίτια ποὺ εἶχα μου τὰ πῆραν. Ἔτυχε
νά᾿ ναι τὰ χρόνια δίσεχτα πόλεμοι χαλασμοὶ ξενιτεμοὶ
κάποτε ὁ κυνηγὸς βρίσκει τὰ διαβατάρικα πουλιὰ
κάποτε δὲν τὰ βρίσκει- τὸ κυνήγι
ἦταν καλὸ στὰ χρόνια μου, πῆραν πολλοὺς τὰ σκάγια-
οἱ ἄλλοι γυρίζουν ἢ τρελαίνουνται στὰ καταφύγια.

(Γιώργος Σεφέρης, «Το σπίτι κοντά στη θάλασσα»)

«Ετυχε να ‘ναι τα χρόνια δίσεχτα», έναν αιώνα πριν. «Πολέμοι χαλασμοί ξενιτεμοί». Εκατό χρόνια μετά μια τεράστια εθνική καταστροφή, την μικρασιατική, το αποτύπωμα παραμένει βαθύ στις καρδιές μας. Φέτος η επέτειος σημειώνεται με πολλές εκδηλώσεις, και το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αφιέρωσε σε αυτήν το πρόγραμμα «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».

Εκατόν σαράντα εκδηλώσεις θεάτρου, μουσικής, χορού, εικαστικών τεχνών – περφόρμανς, παραστάσεων / δράσεων για παιδιά και εφήβους και μουσικού θεάτρου, 70 παραγωγές δηλαδή, θα παρουσιαστούν σε 66 αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία και των 12 περιφερειών της χώρας μας.

Δύο μήνες εκδηλώσεις

Τα δύο προηγούμενα χρόνια, παρά τις  δύσκολες συνθήκες, όλες οι εκδηλώσεις του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» σημείωσαν ιδιαίτερη επιτυχία και απέσπασαν τη θερμή αποδοχή τόσο του τοπικού πληθυσμού όσο και των επισκεπτών της καλοκαιρινής περιόδου. Ήταν μια ιδέα της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, της οποίας η υλοποίηση έδειξε πόσο αναγκαίος ήταν ένας τέτοιος θεσμός.

«Οι βάρδιες των πουλιών» από την ομάδα 4FRONTAL (φωτό Τάσος Δημητρόπουλος)

Φέτος οι εκδηλώσεις θα γίνουν από τις 15 Ιουλίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου και θα είναι αφιερωμένες στη Μικρασιατική καταστροφή. Η καλλιτεχνική προσέγγιση του θέματος διατρέχει τα ιστορικά στοιχεία, τον τρόπο ζωής, τα ήθη, τα έθιμα, τις συνθήκες ξεριζωμού, την προσφυγιά, τις δύσκολες συνθήκες επαναπατρισμού, τις προκαταλήψεις και τον φόβο του γηγενούς πληθυσμού, τα νοσταλγικά τοπωνύμια, αλλά και την αντοχή, την ελπίδα και τη χαρά έκφρασης, μέσα από τη μουσική και τα τραγούδια της γης της Ιωνίας, που τραγουδάμε όλοι μέχρι σήμερα.

Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, υπερήφανο προσωνύμιο που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για να δηλώσει την καταγωγή, φτάνοντας στον τελικό προορισμό της διαδρομής τους, διαμόρφωσαν και εξέλιξαν τις συνθήκες ζωής των τοπικών κοινοτήτων και οδήγησαν σε μια πολιτισμική ώσμωση που άλλαξε τη ζωή και την ιστορία των κατοίκων της Χώρας.

«Δια πυρός» (φωτό: Dagipoli Dance Co)

Λίνα Μενδώνη: «Εις βάθος ανάγνωση»

«Η συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή, μας επιβάλλει όχι μόνον να τιμήσουμε τη μνήμη αυτής της τραγωδίας για τον Ελληνισμό, αλλά και να προσεγγίσουμε με μια νέα, εις βάθος, ανάγνωση την ιστορία, αλλά και την επίδραση που είχε αυτό το τεράστιας σημασίας ιστορικό γεγονός στη διαμόρφωση της  σύγχρονης Ελλάδας» λέει στο theartnewspaper.gr η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.

«Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού τιμά τη Μνήμη των Προσφύγων, σε μια  αφιερωματική τριετία, 2022- 2024, με πολλές δράσεις και πρωτοβουλίες συνυφασμένες με την έννοια του εκπατρισμού, την αναζήτηση νέων εστιών, την εγκατάσταση και την αποδοχή.  Θέλουμε να τιμήσουμε την ιστορία και την πολύτιμη κοινωνική προσφορά των προσφυγικών κοινοτήτων, όπως και την οικονομική συνεισφορά των εκπατρισμένων Ελλήνων, οι οποίοι έφεραν μαζί τους στη μητροπολιτική Ελλάδα την παιδεία, τις παραδόσεις, τον πολιτισμό τους.

Ο θεσμός ”‘Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός” μας προσφέρει αυτή την δυνατότητα. Γι αυτό αποφασίσαμε το πρόγραμμα του 2022 να είναι μονοθεματικό. Οι 70 νέες παραγωγές θεάτρου, μουσικής, χορού του “Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός”, οι οποίες θα παρουσιαστούν το φετινό καλοκαίρι, με 140 παραστάσεις, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε μνημεία και σε μουσεία της πατρίδας μας, μεταφέρουν σε όλη την επικράτεια σπαράγματα μνήμης, αλλά και διαφορετικές προσεγγίσεις της ιστορίας, πέρα από τις καθιερωμένες αφηγήσεις. Οι θεατές, μέσα σε ένα ιδιαίτερο και μοναδικό περιβάλλον ‘διδάσκονται’ με ένα διαφορετικό τρόπο την τραγωδία του ξεριζωμού, που παραμένει δυστυχώς επίκαιρη.»

Καντάδα Πόντου – ΤΕΤΤΤΙΞ

Πώς έγινε η επιλογή

Οι προτάσεις του προγράμματος επιλέχθηκαν από την ειδική επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, μετά από ανοιχτή πρόσκληση, μέσω της ηλεκτρονικής πύλης του ΥΠΠΟΑ drasis.culture.gr. Όλες οι παραγωγές αναπτύχθηκαν από προτάσεις πρωτότυπης δημιουργίας των ΑΜΚΕ. Η επιτροπή αξιολόγησης των προτάσεων, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3028/2002, επέλεξε τους αρχαιολογικούς χώρους παρουσίασης των παραγωγών, από όλες τις Περιφέρειες της Χώρας. Αρχαία θέατρα, κάστρα, μνημεία, ιερά νησιά, ναοί, μονές, γεφύρια, μουσεία, συνθέτουν έναν μοναδικό καμβά πολιτιστικών δράσεων ενώνοντας το παρελθόν με το παρόν του σύγχρονου πολιτισμού. Είκοσι οκτώ νέοι αρχαιολογικοί χώροι έχουν ενταχθεί στο φετινό πρόγραμμα με ακτίνα δράσης από την Αρχαία Ζώνη της Αλεξανδρούπολης έως τον Προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, από την Αρχαία Πλευρώνα Μεσολογγίου έως το Καβείριο της Λήμνου και από τη Μυκηναϊκή Ακρόπολη Τίρυνθας έως τη Σπιναλόγκα στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης.

Οι φετινές 70 παραγωγές, είναι συνολικού προϋπολογισμού 2.232.000 ευρώ. Η κατανομή τους ανά μορφή τέχνης έχει ως εξής: Θέατρο: 23 παραγωγές, συνολικού κόστους 799.800 ευρώ. Μουσική: 18 παραγωγές, συνολικού κόστους 595.200 ευρώ. Παραστάσεις / δράσεις για παιδιά και εφήβους: 14 παραγωγές, συνολικού κόστους 334.800. Χορός: 6 παραγωγές, συνολικού κόστους 223.200 ευρώ. Εικαστικές τέχνες – Περφόρμανς: 6 παραγωγές, συνολικού κόστους 186.000 ευρώ. Μουσικό θέατρο: 3 παραγωγές, συνολικού κόστους 93.000 ευρώ.

Αποστολία Παπαδαμάκη «As Above So Below»

Οι βασικοί συντελεστές όλων των εκδηλώσεων είναι πολλοί, γνωστοί και δημοφιλείς καλλιτέχνες, που θα ταξιδέψουν σε όλη τη Χώρα για να επικοινωνήσουν τη σύγχρονη καλλιτεχνική τους ματιά, για μια επέτειο σύγχρονου πολιτισμού, βασισμένη στην ιστορία και στην παράδοση. Το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν και η σκηνοθέτις Μαριάννα Κάλμπαρη, το Θέατρο Νέου Κόσμου και ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, η bijoux de kant και ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης, η σκηνοθέτις και ηθοποιός Ρούλα Πατεράκη, ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής, ο σκηνοθέτης Γιάννης Αναστασάκης, ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής και η σκηνοθέτις Ηλέκτρα Ελληνικιώτη, οι ηθοποιοί Φιλαρέτη Κομνηνού, Δήμητρα Χατούπη, Ελένη Ουζουνίδου, Ελένη Κοκκίδου, Γεράσιμος Γεννατάς, Θανάσης Ευθυμιάδης, Αντώνης Καφετζόπουλος, Νάντια Μουρούζη, Μανώλης Μαυροματάκης, και ο Σωτήρης Ταχτσόγλου, οι ερμηνευτές Μαρία Φαραντούρη, Νένα Βενετσάνου, Σαβίνα Γιαννάτου, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Γλυκερία, Δημήτρης Κοντογιάννης, Σοφία Παπάζογλου, Μαρίνα Σάττι, Θοδωρής Κοτονιάς, ο συνθέτης και σολίστ κιθάρας Γιώργος Μουλουδάκης, ο συνθέτης Παναγιώτης Καλαντζόπουλος και η σκηνοθέτις και χορογράφος Αποστολία Παπαδαμάκη είναι, μεταξύ άλλων, μερικοί από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στις παραγωγές του φετινού προγράμματος.

«Η ιστορία ενός αιχμαλώτου ή πώς πέρασα τα σύνορα» (φωτό: Δώρα Καλακίδου)

Από τα κιτάπια της Ιστορίας

Οι καλλιτέχνες, οι φορείς και οι ομάδες που επελέγησαν για το φετινό πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», «ξεθάβουν από τα κιτάπια της Ιστορίας ονόματα πλοίων που συνέβαλαν στη μεγάλη διάσωση» λέει ο Γιώργος Κουμεντάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Σκηνής (η ΕΛΣ παίζει κάθε χρόνο σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση του προγράμματος). «Εστιάζουν στις οικογενειακές αναμνήσεις. Επισημαίνουν τη σκληρότητα που φυτεύει ο πόλεμος στις ψυχές όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως εθνικότητας. Μιλούν για περιπτώσεις, ενδεικτικές της γενικότερης κατάστασης, που οι πρόσφυγες μπόλιασαν την Ελλάδα με τον πολιτισμό τους και την οδήγησαν μπροστά. Εξερευνούν το τότε μέσα από το σήμερα, ψάχνουν ομοιότητες και διαφορές, ερευνούν, εξηγούν, διαμορφώνουν.

Οι καλλιτέχνες του φετινού προγράμματος, μέσα από το θέατρο, τη μουσική, τον χορό, τα εικαστικά, βρίσκουν έναν νέο δρόμο, τον δικό τους δρόμο, για να τιμήσουν τη δική τους ιστορία, τη δική μας ιστορία. Η τέχνη ας λειτουργήσει ως θεματοφύλακας της μνήμης, ως γνώση της ιστορίας, ως υπενθύμιση, ως μαρτυρία”

Ολο το πρόγραμμα με τις εκδηλώσεις αναλυτικά, θα το βρείτε εδώ

TAGS

Αγγελική Κώττη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη