Έχει διακινηθεί λαθραία η προτομή του Αντισθένη;

Σύνδεση με τον Ρόμπιν Σάιμς βρήκε ο Χρήστος Τσιρογιάννης, ο φύλακας- άγγελος των αρχαιοτήτων, για μια κεφαλή του ρήτορα Αντισθένη, η οποία χρονολογείται στη ρωμαϊκή εποχή και βγαίνει σε δημοπρασία από την Hindman Auctions στο Σικάγο.

Ο Έλληνας ερευνητής, που διαπρέπει στο εξωτερικό,  έδωσε στη δημοσιότητα τρεις φωτογραφίες από το γλυπτό που κατέσχεσαν οι αρχές από το σπίτι του Σάιμς, οι οποίες δείχνουν ότι η προτομή ίσως ήταν κάποτε στην κατοχή του.

Ο αρχαιολόγος διαθέτει νόμιμα αρχεία από κατασχέσεις σε χέρια αρχαιοκαπήλων, οι οποίες έγιναν από την ελληνική και την ιταλική αστυνομία. Η μαρμάρινη κεφαλή έχει ύψος 45.7 εκατ.,  χρονολογείται περίπου στον 2ο αιώνα μ.Χ., και έχει τιμής εκκίνησης από 100.000 έως 150.000 δολάρια. Μάλιστα, στις φωτογραφίες Τσιρογιάννη, η προτομή έχει σπασμένη μύτη, η οποία φαίνεται ότι κατόπιν αποκαταστάθηκε.  Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τον επαγγελματία φωτογράφο Dieter Widmer, ο οποίος εδρεύει στη Βασιλεία. Είναι χωρίς ημερομηνία αλλά στην πίσω όψη τους φέρουν την υπογραφή «R.S». Ο Τσιρογιάννης πιστεύει ότι αυτό είναι αρκετή απόδειξη ότι το έργο ήταν κάποτε στα χέρια του Ρόμπιν Σάιμς (και του Μιχαηλίδη).

Απαντώντας σε αυτόν τον ισχυρισμό, η Hindman Auctions δήλωσε: «Η ύπαρξη φωτογραφιών αυτού του έργου τέχνης εντός της οικίας των Robin Symes και Christo Michaelides στη Σχοινούσα δεν αποτελεί από μόνη της απόδειξη ότι είτε ανήκε είτε στο εμπόριο από τον κ. Symes. Ο κ. Τσιρογιάννης πρέπει να γνωρίζει καλά ότι σε αντίθεση με άλλα φωτογραφικά πλήθη, όπως αυτά του Τζιάκομο Μέντιτσι ή του Τζιανφράνκο Μπεκίνα, το «αρχείο της Σχοινούσας» δεν είναι απολύτως ενδεικτικό της παράνομης ή παράνομης ιδιοκτησίας». Οι δημοπράτες δεν αναγνωρίζουν πως υπάρχει πρόβλημα, παρότι κάτι τέτοιο είναι εμφανές από την ίδια την ιστορία προέλευσης του αντικειμένου, την οποία δημοσιοποιούν μαζί με φωτογραφίες.

Σύμφωνα με αυτήν, η κεφαλή εμφανίζεται στους εξής:

-Sotheby’s, Νέα Υόρκη, Αρχαιότητες και Ισλαμική Τέχνη , 9 Δεκεμβρίου 1981.
-Ιδιωτική συλλογή, Καλιφόρνια, 1981, αποκτήθηκε από τους παραπάνω.
Καλιφόρνια Μουσείο Αρχαίας Τέχνης, πριν από το 1988.
-Royal Athena Galleries, Νέα Υόρκη, 1988.
-Απόκτηση από διακεκριμένο ιδιωτικό συλλέκτη των ΗΠΑ, 1988- 2012 (Ουάσιγκτον, DC).
-Christie’s, Νέα Υόρκη, Αρχαιότητες , 5 Δεκεμβρίου 2012.

Το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο, καθώς η κεφαλή έχει βγειι στην αγορά ύστερα από το 1970. Η UNESCO έχει ορίσει πως μετά το συγκεκριμένο χρονικό όριο, το κάθε αρχαίο θα πρέπει να διαθέτει λεπτομερή ιστορία προέλευσης. Όμως, ο Χρήστος Τσιρογιάννης έχει ρωτήσει τους Sotheby’s ποιος τους το πούλησε και δεν υπάρχει απάντηση. Κάτι που μόνο καλό δεν είναι για τη διαφάνεια στην εμπορία αρχαιοτήτων.

Ο Έλληνας επιστήμονας έχει δηλώσει ότι ελπίζει σε μεγαλύτερη διαφάνεια στην αγορά της τέχνης. «Πρόκειται για ένα αντικείμενο χωρίς ξεκάθαρη ιστορία προέλευσης» λέει. «Το αν μπορεί να ονομαστεί καρπός λεηλασίας είναι θέμα περαιτέρω έρευνας. Όλη η έρευνα που μπορεί να γίνει μέσω των δημόσιων αρχείων ή αυτών που έχω στην κατοχή μου έχει γίνει». Για την απόφαση του Sotheby’s να μην κοινοποιήσει το όνομα του αποστολέα το 1981, πρόσθεσε, «είναι η σειρά τους τώρα να αποκαλύψουν όλες τις πληροφορίες που έχουν».

Ο Σάιμς, συνεταίρος του Ελληνα ντίλερ Χρήστου Μιχαηλίδη, καταζητείται εδώ και χρόνια. Το 2016, Ιταλοί καραμπινιέροι που συνεργάζονταν με τις ελβετικές αρχές έψαξαν σε μια μονάδα αποθήκευσης στο Freeport της Γενεύης και ανακάλυψαν 45 κιβώτια γεμάτα με αρχαιότητες, μερικά από τα οποία είχαν κλαπεί από αρχαιολογικούς χώρους. Ο Σάιμς είχε κρατήσει το θησαυροφυλάκιο για περίπου 15 χρόνια, πιθανότατα να το κρύψει από την οικογένεια του επί χρόνια συνεταίρου του Χρήστου Μιχαηλίδη μετά τον θάνατό του το 1999.

Το μαρμάρινο πορτρέτο αποτελεί προσωπογραφία του Ελληνα φιλοσόφου Αντισθένη, που είχε τη φήμη εγκρατούς ανθρώπου. Αρχικά μαθητής του ρήτορα Γοργία, ο Αντισθένης υιοθέτησε αργότερα την  διδασκαλία του Σωκράτη  ήταν ο ιδρυτής της κυνικής φιλοσοφίας. Οι Κυνικοί ήταν μια φιλοσοφική σχολή σε όλη την κλασική περίοδο. Διάσημοι για την αυστηρότητα, τον ασκητισμό και την προσήλωσή τους στην αρετή, αμφισβήτησαν τους πολιτισμικούς κανόνες και τις κοινωνικές συμβάσεις. Ο Αντισθένης είπε κάποτε: «Είναι καλύτερο να πολεμάς με λίγους καλούς εναντίον όλων των κακών, παρά με πολλούς πονηρούς εναντίον λίγων καλών». (Διογένης). Για τους Κυνικούς, δεν ήταν αρκετό να συζητήσουν τα ζητήματα υψηλών ηθικών προτύπων αλλά έπρεπε να τα εφαρμόζουν μέσα από αυστηρή εκπαίδευση. Αυτή η φιλοσοφία και η αφοσίωση στην ηθική αριστεία θα ενέπνεε αργότερα μερικούς από τους μεγαλύτερους ηγέτες της αρχαιότητας, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος.
Τα πορτρέτα του Αντισθένη τα γνωρίζουμε από μια προτομή που βρέθηκε στη Βίλα του Αδριανού, που βρίσκεται τώρα στο Μουσείο του Βατικανού, στην οποία φέρει το όνομά του. Όλα τα γνωστά πορτρέτα έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά του προσώπου που αποτελούν την επιτομή του απεριποίητου διανοούμενου:  μακριά γενειάδα, πυκνό μουστάκι που κρύβει το πάνω χείλος και ατημέλητα σγουρά μαλλιά.

 

TAGS