Το video-clip για το καινούριο single του Kanye West Wash us in the blood, που έχει σκηνοθετήσει ο σπουδαίος video artist Arthur Jafa, είναι ένα μικρό αριστούργημα. Ένα κομψοτέχνημα φωτογραφίας και δημιουργικού μοντάζ, ένα ολόφρεσκο μίνι βίντεο δοκίμιο πάνω σε όσα ανατάραξε και ανέσυρε η δολοφονία του George Floyd, τα ρατσιστικά εγκλήματα, την αστυνομική βία, τις φυλετικές διακρίσεις και γενικότερα τον δυτικό πολιτισμό ως πηγή δημιουργίας ανισοτήτων.
Ταυτόχρονα, όμως, προεκτείνει την ενασχόληση του Jafa πάνω στην ενοχοποίηση του μαύρου, όπως και σε όσα συνθέτουν τη μαύρη κουλτούρα, ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ που έχει ξεκινήσει από το συγκλονιστικό Love is the message (2016) (για μένα ίσως η σημαντικότερη βίντεο δουλειά του 21ου αιώνα μέχρι τώρα) και το πιο πρόσφατο akingdoncomethas (2018).
Το αριστοτεχνικό οπτικό κολάζ του Jafa μοιάζει σαν να χορεύει στην υποβλητική μουσική του West, που περιφέρει με εξαιρετική ακρίβεια τη ραπ διαμαρτυρία του ανάμεσα στο παραδοσιακό και το γκόσπελ στοιχείο. Η επιτυχία του κλιπ έγκειται σε μια τέτοια ισορροπία που δεν αφήνει να επιβληθεί ούτε το μουσικό ούτε το οπτικό κείμενο, αλλά και τα δύο να προσφέρονται ισότιμα. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, κάθε συνεργασία του Jafa με τον West μάλλον δίνει πόντους στον δεύτερο.
Είναι πράγματι πολλά αυτά που μπορεί κανείς να πει για τον Kanye, ίσως μια από τις πιο παράδοξες μορφές της σόου μπίζνες των τελευταίων χρόνων με εξωφρενικές αντιφάσεις, απωθητικές ιδέες, ναπολεόντεια έπαρση και κρίσεις μεγαλείου που φτάνουν στην τελευταία του δήλωση περί υποψηφιότητας για τις επόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ να κάνει την Oprah να δείχνει ιδανική υποψήφιος. Δύσκολα, όμως, επίσης αμφισβητεί κανείς ότι πρόκειται για έναν από τους πιο χαρισματικούς μουσικούς στο είδος του, κάτι που ομολογώ ότι προσωπικά πάλι μέσω Jafa το ανακάλυψα: όταν άκουσα στο Love is the message το εκστατικό Ultralight Beam. Σύμφωνα μάλιστα με τα λεγόμενα του video artist, το συγκεκριμένο κομμάτι, που αποτέλεσε και την πρώτη τους συνεργασία, το ανακάλυψε και αυτός τυχαία σε συνέντευξη του Kanye στο Saturday Night Live.
Ας παραδεχτούμε βέβαια εδώ ότι ο Jafa εκτός από μεγάλος καλλιτέχνης είναι και μεγάλος προβοκάτορας. Το έργο για το οποίο κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στη Μπιενάλε της Βενετίας το 2019, και στο οποίο κάνει άλλη μια ευφυή καλλιτεχνική έρευνα στα βάθη της έννοιας της «λευκότητας» αυτή τη φορά, λέγεται The white album -τίτλος που σε πάει αυτόματα στο «καθαρό» όνομα των Beatles, αν όχι της ιέρειας της γυναικείας Gonjo γραφής Joan Didion. Η επιλογή του επομένως να συνεργαστεί με μια προσωπικότητα τόσο αντιφατική όσο ο εξαιρετικά δημοφιλής, φιλόδοξος και φιλοτραμπικός – αν και μαύρος – West, είναι σίγουρα κάτι που πάει βαθύτερα από το τυχαίο ή το γούστο στη συνδιαλλαγή της τέχνης του με την παγκόσμια ιστορική στιγμή.
Ο Jafa, άλλωστε, εκτός από σινεμά, έχει σπουδάσει και αρχιτεκτονική. Και υπάρχει μια ιδιαίτερη ποιότητα στη δουλειά καλλιτεχνών που αντλούν από τη γνώση της αρχιτεκτονικής, όπως παλαιότερα ο Gordon Matta-Clark ή σήμερα ο Francis Alÿs, που ίσως έχει να κάνει με μια επιμελή αναζήτηση των θεμελίων των εννοιών που απασχολούν τις καλλιτεχνικές τους έρευνες. Αν, λοιπόν, η αναζήτηση του Matta Clark αφορούσε στα θεμέλια της έννοιας της ίδιας την αρχιτεκτονικής και του Alÿs της έννοιας της πράξης, ο Jafa με τον ίδιο τρόπο, τόσο στα προηγούμενα έργα του όσο και εδώ, σκάβει σχολαστικά να βρει τα θεμέλια της πολιτισμικής ουσίας του λευκού και του μαύρου βάσει των φυλετικών τους συσχετισμών. Είναι πραγματικά ευτύχημα το ότι μέσα από τη φύση του μουσικού video clip μέρος αυτής της τόσο ουσιώδους καλλιτεχνικής ανασκαφής μας είναι διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή – όπως και ότι θα το δει όλος αυτός ο κόσμος που ενδεχομένως διαφορετικά δεν θα το προσέγγιζε.
https://www.youtube.com/watch?v=CuUx_dV2tXg
TAGS
