Η σύνδεση των τριών τεχνών χαρακτηρίζεται από την αλληλεπίδραση μεταξύ τους, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, αλλά και από την τάση των τελευταίων δεκαετιών να εισβάλλουν η μία στα «χωράφια» της άλλης.

Θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι η μόδα αντλεί έμπνευση από τον κινηματογράφο, τη σκηνογραφία και το θέατρο. Ισχύει σε έναν μεγάλο βαθμό, περισσότερο όμως αυτή η επιρροή φαίνεται να έχει να κάνει με το concept των επιδείξεων ή του styling και λιγότερο με καθαυτό τον σχεδιασμό των ρούχων. Σε αυτό το επίπεδο, η αρχιτεκτονική φαίνεται να κατέχει υψηλότερη θέση, μιας και ανέκαθεν διατηρούσε μια βαθιά και αλληλένδετη σχέση με τη μόδα. Δεν είναι μόνο τα παραδείγματα γνωστών ονομάτων που την σπούδασαν και τελικά μεταπήδησαν στο fashion design, μεταξύ αυτών οι Pierre Cardin, Paco Rabanne, Gianfranco Ferré, Virgil Abloh, Pierre Balmain και Tom Ford. Αποτυπώνεται και στον σχεδιασμό δεκάδων κολεξιόν, όπως πολλές φορές έχει συμβεί με τις συλλογές των Rei Kawakubo, Iris van Herpen, Issey Miyake, Yohji Yamamoto, Hussein Chalayan, Ann Demeulemeester και Rick Owens, μεταξύ άλλων. Τα πολυεπίπεδα layers, οι οργανικές φόρμες, τα ασύμμετρα πατρόν, τα διάτρητα μοτίβα που θυμίζουν διακοσμητικά πάνελ κτιριακών προσόψεων συνηγορούν και επιβεβαιώνουν αυτή την αλληλεπίδραση όπου, ομολογουμένως, πρωταγωνιστεί η αρχιτεκτονική λογική, με τους σχεδιαστές συνήθως να προσθέτουν μια επιπλέον δραματική νότα στην έμπνευσή τους, με τη συναισθηματική τους προσέγγιση στον σχεδιασμό των ενδυμάτων. Δεν είναι τυχαίο που αρκετοί fashion designers έχουν κατά καιρούς χαρακτηριστεί από τους ειδικούς ως αρχιτέκτονες της μόδας. Η βιομηχανία των ενδυμάτων και των αξεσουάρ κατέχει ύψιστη θέση στo παγκόσμιο εμπόριο, αποφέροντας μάλιστα τεράστια κέρδη στους μεγάλους οίκους. Παράλληλα, όμως, όσο ακριβά προϊόντα και να προτείνει, παραμένει αρκετά δημοκρατική και σίγουρα εφήμερη, με την ποιητική έννοια του όρου. Ποιος εξάλλου μπορεί να αγοράσει, όσα χρήματα και να διαθέτει, την Cappella Sistina, τον Πύργο του Άιφελ, τη Sagrada Família, το Μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο ή την Όπερα του Σίδνεϋ στην Αυστραλία. Μπορεί φυσικά να επισκεφτεί αυτά τα μοναδικά μνημεία πολλές φορές και συχνά δωρεάν, είναι αδύνατον όμως να τα βάλει στην ντουλάπα του και σίγουρα δεν θα γίνουν ποτέ «δικά του», με την έννοια της προσωπικής χρήσης.

Από τη μεριά του χρηστικού design, συμβαίνει κατά κάποιον τρόπο το αντίθετο. Ανακαλύπτουμε πολλά παραδείγματα αντικειμένων όπου η μόδα έχει χαρίσει έμπνευση. Η συλλογή Plissé της Alessi, σχεδιασμένη από τον Michele De Lucchi, εξυμνεί τις πτυχώσεις των γυναικείων ενδυμάτων, ενώ το δίδυμο των Dοlce & Gabbana έντυσε με τα μοτίβα του μία σειρά ηλεκτρικών μικροσυσκευών της Smeg, με αποτέλεσμα να γίνουν αντικείμενα πόθου για τους απανταχού fashionistas. Το enfant terrible του 21ου αιώνα, Jean Paul Gaultier, προσέθεσε ένα fashion twist που θυμίζει την αγαπημένη του μαρινιέρα στον σχεδιασμό του υφάσματος που ντύνει τον iconic καναπέ Mah Jong της Roche Bobois. Η επίδραση της μόδας στις συλλογές επίπλων των Βραζιλιάνων Campana Brothers είναι εμφανής. Για παράδειγμα η Paraíba Chair, επικαλυμμένη από χειροποίητες υφασμάτινες κούκλες, κατασκευασμένες από μια μικρή κοινότητα μοδιστρών και ντυμένες με τοπικές φορεσιές. Όμως, οι αρχιτέκτονες και οι furniture-interior designers συχνά καλούνται από διάσημες φίρμες να σχεδιάσουν εξ ολοκλήρου μια συλλογή, και μάλιστα με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Οι κομψές γυναικείες τσάντες που υπέγραψε πριν από έναν χρόνο η Patricia Urquiola για τον πολυτελή οίκο δερμάτινων αξεσουάρ Valextra έγιναν ανάρπαστες από τις συλλέκτριες ιδιαίτερων accessories. Χαρακτηριστικό τους, το vintage style και η χρήση κομματιών από μάρμαρο Budri. Η Zaha Hadid είχε συνεργαστεί με εταιρείες υποδημάτων, προτείνοντας avant garde σχέδια που έμελλε να επηρεάσουν την παγκόσμια παραγωγή σε αυτόν τον τομέα και το συγκεκριμένο στυλ να υιοθετηθεί από γνωστούς/ές celebrities, όπως η Lady Gaga και η μούσα πολλών σύγχρονων σχεδιαστών (παλαιότερα σύζυγος του Σπύρου Νιάρχου), Daphne Guinness. Είναι γνωστό ότι ο Jaime Hajon επανέφερε πριν από αρκετά χρόνια την ισπανική Camper στην επιφάνεια, λόγω της συλλογής με την υπογραφή του, αλλά και ο Marc Newson, πριν από τέσσερα χρόνια, παρουσίασε ένα ζευγάρι παπούτσια της Nike για καθημερινή χρήση, με πρωτότυπο σχεδιασμό και με τη χαρακτηριστική φιλοσοφία της γνωστής εταιρείας αθλητικών υποδημάτων για ανάλαφρο περπάτημα. Είναι, δε, τέτοια η αγάπη της μόδας για την αρχιτεκτονική, που οι μεγάλοι οίκοι εμπιστεύονται πολύ συχνά (και για λόγους prestige) σε διάσημους αρχιτέκτονες τον σχεδιασμό των flagship stores τους ανά την υφήλιο, χωρίς να φοβηθούν στιγμή ότι θα χάσουνleji;on έστω και ένα ψήγμα από τη δόξα των δικών τους δημιουργιών. Αντίθετα, γνωρίζουν πολύ καλά ότι το περιβάλλον που θα φιλοξενηθούν οι συλλογές τους οφείλει να είναι υποδειγματικό, μιας και θα χαρίσει προστιθέμενη αξία στις δημιουργίες τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένα από αυτά τα καταστήματα έχουν γίνει προορισμοί επισκεπτών και για την αρχιτεκτονική τους. Τα παραδείγματα είναι πολλά: O Ισραηλινός αρχιτέκτονας Moshe Safdie συνεργάστηκε με τον Peter Marino, αγαπημένο interior architect πολλών σχεδιαστών και fashion icon, για τον σχεδιασμό του εμβληματικού καταστήματος της Louis Vuitton στη Σιγκαπούρη, το δίδυμο των Herzog & de Meuron υπογράφει το εντυπωσιακό, γωνιώδες γυάλινο κτίριο της Prada στo Τόκιο, που βαφτίστηκε Crystal Pavilions. Επίσης στο Τόκιο, το flagship store του οίκου Hermès στην περιοχή Ginza φέρει την υπογραφή του Renzo Piano. Αν και το κατάστημα του Armani στην 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης, σχεδιασμένο από το αρχιτεκτονικό στούντιο Fuksas, καταλαμβάνει τους τρεις ορόφους δύο προϋπαρχόντων κτιρίων, το εσωτερικό του έγινε αντικείμενο μελέτης και θέμα για πολλά άρθρα σε περιοδικά διακόσμησης, λόγω της μοναδικής εσωτερικής του σχεδίασης. Αναμφισβήτητη πρωταγωνίστρια η σκάλα που ενώνει τους τρεις ορόφους με εντελώς ελεύθερη δομή, αψηφώντας οποιαδήποτε απλή γεωμετρική περιγραφή. Όπως εξάλλου και το μοναδικής αισθητικής και μουσειακής όψης εσωτερικό του καταστήματος Valentino στη Ρώμη, με κυρίαρχο στοιχείο το μάρμαρο.

Αρχιτέκτονες που έχουν σχεδιάσει σημαντικά μουσεία, όπως το δίδυμο των Herzog & de Meuron την προέκταση της Tate Modern, το Studio Libeskind που υπογράφει το Jewish Museum στη Λισαβόνα, ο Αμερικανός και γεννημένος στον Καναδά Frank Gehry το μουσείο design της Vitra στη Γερμανία, το περίφημο Guggenheim στο Μπιλμπάο, το Fondation Louis Vuitton στο Παρίσι και τόσα άλλα. Το εξαιρετικό κτίριο του Μουσείου του Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι, που παίζει με τις φωτοσκιάσεις που προκύπτουν από τη δυνατή ηλιοφάνεια της περιοχής, σχεδιασμένο από τον μοναδικό Jean Nouvel. Όλοι δίνουν υψηλή θέση στο portfolio τους στις συνεργασίες τους με τα μεγάλα fashion brands.

Fondation Louis Vuitton. Αρχιτέκτονας Frank Gehry, Φωτογραφία: Iwan Baan

Η αλληλεπίδραση μεταξύ αρχιτεκτονικής, design και μόδας δεν είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων 2-3 δεκαετιών. Αρκεί να θυμηθούμε τις γλυπτικές φόρμες στις δημιουργίες του Cristóbal Balenciaga στις αρχές του 20ού αιώνα, που έκλειναν το μάτι στην αρχιτεκτονική. Ο μεγάλος Ισπανός μόδιστρος κατάφερε να δοξαστεί και στο Παρίσι, όταν μετέφερε το ατελιέ του από τη Βαρκελώνη στην παγκόσμια πρωτεύουσα της μόδας. Σε μια πόλη που δημιούργησε τεράστια προβλήματα στον Giorgio Armani όταν θέλησε, πριν από χρόνια, να ανοίξει εκεί ένα κατάστημα υψηλής ραπτικής του οίκου του. Η Rei Kawakubo, ιδρύτρια της φίρμας Comme des Garçons, τιμήθηκε ως κεντρικό θέμα στο Met Gala 2017 από την Anna Wintour. Πέρα από τις εμφανείς θεατρικές αναφορές στις κολεξιόν της, τα πολυεπίπεδα layers, οι οργανικές και, ακόμα πιο συχνά, οι αποδομημένες φόρμες των ενδυμάτων της μαρτυρούν την αγάπη της στην αρχιτεκτονική. Η Ann Demeulemeester, η Βελγίδα δημιουργός και πρωταγωνίστρια του μινιμαλιστικού σχεδιασμού καθώς και των ρούχων που για πρώτη φορά συνομίλησαν με τις ρευστές έννοιες των φύλων ενδυματολογικά, επίσης, αντλούσε έμπνευση από την αρχιτεκτονική. Ο Paco Rabanne σχεδίαζε μεταλλικά σύνολα που στις μέρες μας συναντάμε κατά κάποιον τρόπο σε προσόψεις κτιρίων, δηλώνοντας παράλληλα στις συνεντεύξεις του την έμπνευσή του από την αρχιτεκτονική και τις καλές τέχνες. Να θυμηθούμε την Jane Fonda στην «Barbarella», τα κοστούμια στην ταινία «Casino Royale» και το μεταλλικό φόρεμα της Audrey Hepburn στο «Two for the road».

Στις μέρες μας, πολλά fashion brands παρουσιάζουν τις δικές τους συλλογές για το σπίτι και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία, παρά τις ιδιαίτερα υψηλές τιμές. Τα παραδείγματα πολλά: Louis Vuitton, Gucci, Ralph Lauren, Berluti, Fendi, Hermes, Diesel, Missoni, Rick Owens, Loewe, Armani, Versace και πολλοί ακόμα. Mε προτάσεις που εντυπωσιάζουν και συχνά γίνονται αντικείμενο θαυμασμού από τις κλασικές εταιρείες παραγωγής επίπλων.

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα νήμα αρκετά ισχυρό που συνδέει την αρχιτεκτονική, τη μόδα και το design, και τις περισσότερες φορές αυτή η ενδιαφέρουσα σύνδεση καταλήγει σε εξαιρετικά αποτελέσματα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 2 της «The Art Newspaper Greece» (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2021)

TAGS

Στέλιος Πενταρβάνης

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη