Αντικατάσταση φωτισμού όπου υπάρχει και μελλοντικός φωτισμός μνημείων σε οκτώ σημεία της σημαντικής λεωφόρου, που χρησιμοποιείται διαχρονικά.
Κατά την αρχαιότητα ήταν μια από τις σπουδαιότερες οδούς της Αθήνας. Οδηγούσε από το νεκροταφείο του Κεραμεικού στην Ελευσίνα και τη διέσχιζαν οι μύστες των Μυστηρίων. Σήμερα η Ιερά Οδός είναι μια άχαρη λεωφόρος, με λίγα σημάδια της παλιάς της αίγλης. Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού κάνει ό,τι μπορεί για να αναδείξει τα σημεία που έχουν έρθει στο φως ύστερα από ανασκαφές.
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συζήτησε πρόσφατα τη μελέτη Φωτισμού Ανάδειξης σε οκτώ θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος από τις οποίες διέρχεται η αρχαία Ιερά Οδός. Είναι μια μελέτη η οποία εκπονήθηκε από το γραφείο «Ioannidis Architectural Lighting» στο πλαίσιο του Έργου: «Εργασίες για την προβολή και την ανάδειξη της αρχαίας Ιεράς Οδού και των μνημείων που σηματοδοτούν την πορεία της». Το εν λόγω έργο εκτελείται απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής.
Σύνδεση Αθήνας με Ελευσίνα
Η Ιερά Οδός αποτελεί έναν αρχαίο οδικό άξονα που συνέδεε την Αθήνα και την Ελευσίνα. Πρόκειται για τον δρόμο από όπου διερχόταν η Ιερή Πομπή των Ελευσινίων Μυστηρίων. Ταυτόχρονα αποτελεί μια διαχρονική και πολυσύχναστη οδική αρτηρία της Αττικής, που την συνδέει παραδοσιακά με την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα.
Τμήματα της αρχαίας Ιεράς Οδού καθώς και μνημεία που σχετίζονται με αυτήν και σηματοδοτούν την πορεία της, έχουν εντοπιστεί και είναι ορατά κατά μήκος και παραπλεύρως της σύγχρονης ομώνυμης οδού, η οποία διέρχεται από τέσσερις δήμους (Αθηναίων, Αιγάλεω, Χαϊδαρίου, Ασπροπύργου) και καταλήγει στην Ελευσίνα. Τα ορατά τμήματα της Ιεράς Οδού καθώς και τα παρακείμενα μνημεία αποτελούν σημαντικά τοπόσημα των ευρύτερων περιοχών όπου βρίσκονται (π.χ. Ασπρόπυργος).
Η ανάδειξη της πορείας της αρχαίας Ιεράς Οδού είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις λοιπές εργασίες ανάδειξης και προβολής του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης της Ελευσίνας ενόψει του 2023, έτος κατά το οποίο η πόλη της Ελευσίνας έχει ανακηρυχθεί ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Στο ανωτέρω πλαίσιο εκπονήθηκε η παρούσα μελέτη φωτισμού για την ανάδειξη οκτώ θέσεων διέλευσης της αρχαίας Ιεράς Οδού.
Από αυτές, το ΚΑΣ συμφώνησε για τις τέσσερις πρώτες, καθώς για τις υπόλοιπες τέσσερις δεν υπάρχει ακόμα υποδομή. Εκτός από επιμέρους παρατηρήσεις, σημαντικός ήταν ο όρος όλα να γίνουν με καλώδια εν υπογείω.
Η αρχή γίνεται από εδώ
Οι τέσσερις πρώτες θέσεις είναι:
Οδόστρωμα αρχαίας Ιεράς Οδού στο Φρέαρ του Μετρό Προφήτης Δανιήλ. Βασικός στόχος είναι η ανάδειξη της γραμμικής πορείας της αρχαίας οδού, που επιτυγχάνεται μέσω της χρωματικής αντίθεσης και της αντίθεσης φωτεινότητας. Οι διαφορετικοί φωτισμοί στο οδόστρωμα (άλλοι με ουδέτερο και άλλοι με θερμό λευκό φως ή με προβολείς στο δάπεδο) θα τονίζουν το ανάγλυφο των αρχαίων καταλοίπων.
Βάθρα αρχαίας γέφυρας του ποταμού Κηφισού στον σταθμό του Μετρό Ελαιώνας. Για την ανάδειξη βάθρων της αρχαίας γέφυρας και τη νοηματική σύνδεση του μνημείου με το υδάτινο στοιχείο προτείνονται προβολείς θερμού λευκού φωτός, άλλοι ελλειπτικής δέσμης, και φωτισμός του περιβάλλοντος χώρου.
Αρχαίο οδόστρωμα, αναλήμματα και παρόδιο νεκροταφείο στο Σταθμό Μετρό Αιγάλεω. Βασικός στόχος είναι η ανάδειξη της γραμμικής πορείας της αρχαίας οδού, που επιτυγχάνεται μέσω της χρωματικής αντίθεσης και της αντίθεσης φωτεινότητας.
Βάθρο αρχαίου ταφικού μνημείου, επί του πεζοδρομίου της Ιεράς Οδού, αρ. 406 Προτείνεται φωτισμός του βάθρου του ταφικού μνημείου με 2 προβολείς θερμού λευκού φωτός (3000Κ), που θα φωτίζουν το μνημείο από την κύρια κατεύθυνση παρατήρησης, και θα στηριχθούν σε στέγαστρο που θα αντικαταστήσει μελλοντικά το υφιστάμενο
Η συνέχεια
Θα φωτιστούν επίσης, σε επόμενη φάση και όταν θα έχουν δημιουργηθεί οι υποδομές, τα εξής σημεία:
Αναλήμματα και οδοστρώματα της αρχαίας Ιεράς Οδού και της διακλάδωσης αυτής εντός του αρχαιολογικού χώρου του Ιερού της Αφροδίτης, στο Χαϊδάρι. Βασικοί στόχοι είναι η ανάδειξη της γραμμικής πορείας της αρχαίας οδού, που επιτυγχάνεται μέσω της χρωματικής αντίθεσης και της αντίθεσης φωτεινότητας. Η απόδοση της γλυπτικότητας και του βάθους των λαξευμένων στο βράχο κογχών του ιερού. Η καθοδόγηση μέσω του φωτισμού σε περίπτωση νυχτερινού περιπάτου στον χώρο μέσω χρωματικής και φωτεινής αντίθεσης.
Κατάλοιπα της θεμελίωσης του Άσπρου Πύργου, επί του παραδρόμου της Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών-Κορίνθου στον Ασπρόπυργο. Ο φωτισμός του μνημείου κρίθηκε απαραίτητος στο πλαίσιο ανάδειξης και σήμανσης της θέσης ενδιαφέροντος καθώς πρόκειται για μνημείο – τοπόσημο της περιοχής. Συγκεκριμένα προτείνεται η τοποθέτηση 2 ιστών ύψους 6 μέτρων με οριζόντια αντηρίδα που θα φέρουν από 2 προβολείς (L1/C1) θερμού λευκού φωτός (3000Κ) ο καθένας (11894lm, 141W). Η κατεύθυνση φωτισμού θα είναι τέτοια ώστε να αποφεύγεται η θάμβωση των οδηγών που κινούνται στον παρακείμενο δρόμο.
Γέφυρα του ελευσινιακού Κηφισού, στην ανατολική είσοδο της πόλης της Ελευσίνας. Βασικός στόχος της πρότασης είναι η ανάδειξη της γέφυρας και η δημιουργία σκηνικού στο σύγχρονο περιβάλλον. Το νερό που πια δεν διέρχεται από το σημείο, θα αποδοθεί με 250 προβολείς μικρής διάστασης (L5/C2 και C3), ελλειπτικής δέσμης, μονοχρωματικού μπλε φωτός.
Αρχαίο οδόστρωμα και αναλήμματα Ιεράς Οδού εντός του ακινήτου φερόμενης ιδιοκτησίας Υπουργείο Εργασίας /ΕΦΚΑ, επί της οδού Ηρώων Πολυτεχνείου και Χατζηγεωργίου στην Ελευσίνα. Βασικός στόχος είναι η ανάδειξη της γραμμικής πορείας της αρχαίας οδού που επιτυγχάνεται μέσω της χρωματικής αντίθεσης και της αντίθεσης φωτεινότητας σε σχέση με τον φωτισμό των λοιπών αρχαιοτήτων.
Επάλληλα οδοστρώματα
Τι βρέθηκε όμως σε κάθε θέση; Ξεκινώντας από τη θέση του Προφήτη Δανιήλ, βλέπουμε πως εντοπίσθηκαν οκτώ οδοστρώματα της αρχαίας Ιεράς Οδού που χρονολογούνται από τους γεωμετρικούς μέχρι τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Το σύνολο των αρχαιοτήτων αποσπάστηκε, επανατοποθετήθηκε και αναδείχθηκε στην ίδια θέση. Η θέση, αρμοδιότητος της ΕΦΑ Πόλης Αθηνών, έχει αναδειχθεί και φωτιστεί από την ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, χωρίς ωστόσο ο φωτισμός να αποτελεί στοχευμένο φωτισμό ανάδειξης.
Στη θέση βάθρα αρχαίας γέφυρας του ποταμού Κηφισού, επί της Ιεράς Οδού, αρ. 127, στον σταθμό του Μετρό Ελαιώνας, σώζονται τρία λίθινα βάθρα αρχαίας τοξωτής γέφυρας του ποταμού Κηφισού που εντοπίστηκαν κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετρό, σε βάθος 6,5μ. από τη σύγχρονη επιφάνεια του εδάφους. Τα βάθρα αποσπάστηκαν και έχουν επανατοποθετηθεί στην ίδια θέση με την αρχική αλλά σε υψηλότερη στάθμη. Η θέση διαθέτει νυχτερινό φωτισμό, που τοποθετήθηκε κατά τις εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης, ο οποίος ωστόσο δεν είναι στοχευμένος φωτισμός ανάδειξης.
Αρχαίο οδόστρωμα μήκους 27μ, αναλήμματα και παρόδιο νεκροταφείο, έχουν εντοπισθεί στην επόμενη θέση, επί της σύγχρονης Ιεράς Οδού στην Πλατεία Εσταυρωμένου στο Σταθμό Μετρό Αιγάλεω Στην θέση διατηρείται και παρόδιο νεκροταφείο, τα οποία εντοπίστηκαν κατά την κατασκευή του Σταθμού του Μετρό. Ο χώρος έχει διαμορφωθεί ώστε να είναι ορατή η αρχαία οδός εντός της σύγχρονης πλατείας. Η θέση διαθέτει νυχτερινό φωτισμό, που τοποθετήθηκε κατά τις εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης, ο οποίος , όπως και τα προηγούμενα, δεν είναι στοχευμένος φωτισμός ανάδειξης.
Βάθρο αρχαίου ταφικού μνημείου, επί του πεζοδρομίου της Ιεράς Οδού, αρ. 406 (συμβολή με οδό Σαχτούρη). Στην θέση διατηρούνται κατάλοιπα βάθρου, αποτελούμενου από τέσσερις σειρές λίθων, το οποίο σχετίζεται με ταφικό περίβολο που έχει εντοπιστεί στο προς βορράν παρακείμενο οικόπεδο. Επί του βάθρου θα υπήρχε επιτύμβιο μνημείο.
Η ύπαρξη του ταφικού περιβόλου και του ταφικού βάθρου, σηματοδοτούν την διέλευση της αρχαίας Ιεράς Οδού από το συγκεκριμένο σημείο. Τα κατάλοιπα έχουν στεγαστεί για λόγους προστασίας. Στην θέση δεν υπάρχει ηλεκτρική εγκατάσταση και το μνημείο δεν φωτίζεται.
Στους χώρους που θα φωταγωγηθούν στο μέλλον έχουν εντοπισθεί ανασκαφικά:
Αναλήμματα και οδοστρώματα της αρχαίας Ιεράς Οδού και της διακλάδωσης αυτής εντός του αρχαιολογικού χώρου του Ιερού της Αφροδίτης, στο Χαϊδάρι. Ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο. Στον χώρο διατηρούνται κατάλοιπα του ιερού της Αφροδίτης, το οποίο διαμορφωνόταν μπροστά από τον βράχο όπου είχαν λαξευτεί κόγχες – θήκες για την τοποθέτηση αναθημάτων.
Το Ιερό ήταν σε χρήση από την κλασική έως και την ρωμαϊκή περίοδο.Η αρχαία Ιερά Οδός διερχόταν παραπλεύρως του και 3διακλαδιζόταν μπροστά από τον περίβολο του Ιερού. Ο κύριος κλάδος της Ιεράς Οδού ακολουθούσε το φυσικό ανάγλυφο και κατευθυνόταν προς τον κόλπο του Σκαραμαγκά. Ο άλλος κλάδος ανηφόριζε και κατευθυνόταν προς τον λόφο της Ηχούς. Οι δύο κλάδοι συνέκλιναν πάλι μετά τις αρχαίες λίμνες των Ρειτών (σύγχρονη Λίμνη Κουμουνδούρου).
Κατάλοιπα της θεμελίωσης του Άσπρου Πύργου, επί του παραδρόμου της Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών-Κορίνθου (ΝΕΟΑΚ), παραπλεύρως γέφυρας Εθνικής Οδού- στάση ΙΚΑ, στον Ασπρόπυργο. Στην θέση σώζονται κατάλοιπα μεσαιωνικού πύργου στον οποίο οφείλει την ονομασία της η περιοχή. Το μνημείο είναι κατασκευασμένο από μαρμάρινα spolia και αναφέρεται στη βιβλιογραφία και ως Τάφος του Στράτωνος εξαιτίας εντοιχισμένης επιγραφής ταφικού μνημείου που φέρει τα ονόματα του Αθηναίου Στράτωνα από τον Δήμο των Κυδαθηναίων και της οικογένειάς του. Τα κατάλοιπα του Άσπρου Πύργου σηματοδοτούν την διέλευση της αρχαίας Ιεράς Οδού και αποτελούν ένδειξη της διαχρονικής χρήσης του συγκεκριμένου οδικού άξονα.
Γέφυρα του ελευσινιακού Κηφισού, στην ανατολική είσοδο της πόλης της Ελευσίνας. Στην θέση, δίπλα και κάτω από την σύγχρονη Εθνική Οδός, διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση τα κατάλοιπα ρωμαϊκής τοξωτής γέφυρας του ελευσινιακού Κηφισού, η οποία όπως και στην αρχαιότητα σηματοδοτεί την άφιξη στην πόλη. Η γέφυρα έχει συνολικό μήκος 50μ. και πλάτος 5.30μ. Διαθέτει 4 τοξωτά ανοίγματα και σώζει τις 2 επικλινείς προσβάσεις εκατέρωθεν. Η κοίτη του ποταμού στο σημείο κατασκευής της γέφυρας είχε επιστρωθεί με μεγάλους ορθογωνικούς λίθους.
Αρχαίο οδόστρωμα και αναλήμματα Ιεράς Οδού εντός ακινήτου στην Ελευσίνα. Εχει εντοπιστεί τμήμα του αρχαίου οδοστρώματος της οδού σε μήκος 32 μ. και των αναλημμάτων της καθώς και ταφές.Συνολικά διαπιστώθηκαν ανασκαφικά οκτώ οδοστρώματα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ορατό τμήμα της αρχαίας οδού μέσα στην πόλη της Ελευσίνας, σε απόσταση 400μ. από τον αρχαιολογικό χώρο.
TAGS
