Ο Δήμος Αθηναίων μετέχει στο δίκτυο αρχαίων Ασκληπιείων, το οποίο «ενώνει» πόλεις που κατά την αρχαιότητα διέθεταν φημισμένα θεραπευτήρια- ιερούς χώρους. Φιλοδοξία για διεθνοποίηση
Τα Ασκληπιεία της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου ήταν ιερά και τόποι λατρείας του θεραπευτή θεού Ασκληπιού. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, ήταν τα πρώτα «νοσοκομεία», συγκροτήματα κτιρίων υγείας (από όπου ξεκίνησε η μαγική ιατρική, η οποία κατέληξε να είναι η ιατρική, η πρακτική και η επιστημονική), αλλά και κέντρα πολιτισμού του ελληνικού χώρου και όλου του δυτικού πολιτισμού, τα οποία προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στην ελληνική περιφέρεια και στην ευρύτερη Μεσόγειο για περισσότερα από 1.000 χρόνια.
Αυτό είναι το πρώτο σημείο του σκεπτικού που ώθησε το υπουργείο Πολιτισμού, τους Δήμους Τρικκαίων, Επιδαύρου και Κω, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ιπποκράτειο Ιδρυμα Κω να συνεργαστούν για τη σύσταση και λειτουργία Δικτύου Πόλεων και Επιστημονικών Φορέων με την επωνυμία «Διεθνές Δίκτυο Αρχαίων Ασκληπιείων – Οι Δρόμοι της Ιασης». Πλέον, και ο Δήμος Αθηναίων μετέχει στο εγχείρημα. Ειδική εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 19 Ιουλίου, στο Δημαρχείο της Αθήνας.
Το όραμα ενός ανθρώπου
Όλα ξεκίνησαν πριν από μερικά χρόνια, με το όραμα του καθηγητή Βασιλείου Λαμπρινουδάκη για το Ασκληπιείο Επιδαύρου, το οποίο συνδέθηκε και με το σωματείο «Διάζωμα». Όπως ο ίδιος λέει, «τα Ασκληπιεία ήταν ιερά και τόποι λατρείας του ήρωα, ιερού ιατρού και θεραπευτή θεού Ασκληπιού. Ηταν στην πραγματικότητα τα πρώτα θεραπευτήρια. Στα Ασκληπιεία, εκτός από τον ίδιο τον Ασκληπιό, λατρεύονταν παράλληλα και περιπτωσιακά ο πατέρας του Απόλλων, τα μυθολογικά παιδιά του Υγεία, Πανάκεια, Τελεσφόρος, Ιασώ κ.α όπως και , τα θεωρούμενα φυσικά παιδιά του, ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος. Αυτοί σύμφωνα με τον Ομηρο, ήταν γιατροί και πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο ως αρχηγοί των στρατευμάτων πόλεων της Θεσσαλίας.
Ο κ. Λαμπρινουδάκης, ομότιμος καθηγητής της φιλοσοφικής σχολής του ΕΠΚΑ και πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Επιδαύρου, σημειώνει πως η λατρεία στην περιοχή της Επιδαύρου ξεκινά κατά την 3ηχιλιετία π.Χ. σε ένα βουνό, όπου αργότερα καθιερώνεται η λατρεία του Απόλλωνα Μαλεάτα. Μετά τη μυκηναϊκή εποχή οι κάτοικοι κατεβαίνουν προς την πεδιάδα, παίρνοντάς την μαζί τους.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντοτε με τους αρχαιολόγους, ο θεραπευτής Ασκληπιός ξεπήδησε στην Επίδαυρο από την πανάρχαιη λατρεία ηρωικών προγόνων, που με τον καιρό περιβλήθηκαν θεία δύναμη, έτσι ώστε στις αρχές της 1ης π.Χ. χιλιετίας να δώσουν τη θέση τους σε έναν Απόλλωνα προστάτη της περιοχής, τον Απόλλωνα του Μάλου, Απόλλωνα Μαλεάτα. Τα ευρήματα μάλιστα- διπλοί πελέκεις, ξίφη, λίθινα ρυτά, λατρευτικά δηλαδή αγγεία στο σχήμα του χωνιού για χοές, σφραγιδόλιθοι, πλήθος ειδωλίων και άλλα- δείχνουν ότι η σημασία της λατρείας ξεπερνούσε πολύ τα τοπικά όρια. Οι στάχτες του βωμού εξάλλου, που βρέθηκαν γεμάτες από κόκκαλα ζώων και πλήθος σπασμένων αγγείων πόσης και άλλων αφιερωμάτων δείχνουν καθαρά το τελετουργικό της λατρείας, που χαρακτηριζόταν από το δείπνο κατά τη θυσία.
Η μετάληψη και η εγκοίμηση
Προς το τέλος του 7ου π.Χ. αιώνα όταν η λατρεία μεταφυτεύθηκε από το Κυνόρτιο όπου ήταν αρχικά, στην μεγάλη πεδινή έκταση όπου βρίσκεται σήμερα, η αναζήτηση της θεϊκής συνδρομής για την υγεία εκφράσθηκε από την αρχή στο νέο ιερό μέσα από δύο παράλληλες, αλληλοσυμπληρούμενες διαδικασίες. Η πρώτη ήταν η παραδοσιακή που μεταφέρθηκε από το χώρο του Απόλλωνος Μαλεάτα, δηλαδή η μετάληψη της θείας τροφής συνοδευόμενη από διαδικασία που ελάμβανε χώρα σε ένα μυστηριώδες κτίριο με πολλές φάσεις στο κέντρο του ιερού.
Η άλλη ήταν η εγκοίμηση. Η κατεξοχήν θρησκευτική, θεραπευτική πράξη που συνδεόταν ιδιαίτερα με τον Ασκληπιό. Για την εγκοίμηση δημιουργήθηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα μια μεγάλη στοά μονόροφη στο ανατολικό και διώροφη στο δυτι-κό της μέρος, όπου το έδαφος κατέβαινε απότομα . Στην Επίδαυρο την αποκαλούσαν εγκοιμητήριο ή άβατον. Δηλαδή χώρο στον οποίο δεν μπαίνει κανείς, χωρίς τη θεία άδεια. Ο ασθενής επισκεπτόταν το ναό του θεού, όπου ιέρειες έψαλλαν τον παιάνα και έμπαινε στο Αβατο, στο μονώροφο μέρος, όπου ετοιμαζόταν ψυχικά για να κοιμηθεί και να δει στο όνειρό του το θεό.
«Στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου και στον βωμό τέφρας του 7ου αι. π.Χ. που λειτουργεί εκεί βρίσκουμε επιγραφές στις οποίες μνημονεύονται μαζί ο Απόλλων και ο Ασκληπιός» λέει ο κ Λαμπρινουδάκης. «Σιγά- σιγά, η λατρεία του Απόλλωνα μεταβιβάζεται στον γιο του, Ασκληπιό.» Υστερα από ένα νέο εύρημα, ένα υπόγειο κτίριο που χρονολογείται στον 7ο αι π.Χ. οι αρχαιολόγοι οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα «πως η λατρεία του Ασκληπιού ξεκινάει πολύ νωρίτερα από ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα δηλαδή από το τέλος του έβδομου αιώνα τουλάχιστον.»
Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου απέκτησε τεράστια φήμη που εξαπλώθηκε όχι μόνο στον ελλαδικό, αλλά σε όλο το μεσογειακό κόσμο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία περισσότερων από 170 Ασκληπιείων, δηλαδή θυγατρικών ιερών – νοσηλευτικών κέντρων, διαδίδοντας τη θεραπευτική λατρεία του Ασκληπιού και την ιατρική επιστήμη στην Αττική, την Πελοπόννησο, τη Δυτική Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη, τη Μικρά Ασία μέχρι τη μακρινή Κιλικία, τη Ρώμη και την Κυρήνη στην Αφρική. Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή, η αποκατάσταση και η χρήση του αρχαίου θεάτρου έχει οδηγήσει σε μια εσφαλμένη πρόσληψη του αρχαιολογικού χώρου από το ευρύτερο, ελληνικό αλλά και ξένο, κοινό. Ο χώρος δεν γίνεται κατανοητός ως αυτό που ήταν, δηλαδή ένα ιδιαίτερα μεγάλου μεγέθους συγκρότημα λατρείας και άσκησης της ιατρικής, αλλά απλά και μόνο ως ένα, ομολογουμένως εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και αισθητικής, θεατρικό οικοδόμημα.
Σημαντικός θεσμός
Τα Ασκληπιεία ήταν σημαντικός θεσμός κατά την αρχαιότητα; Ασφαλώς. Ήταν θεσμός υγείας, ουσιαστικά σαν σανατόρια. Τα μεγάλα και φημισμένα ήταν της Επιδαύρου της Κω και της Περγάμου αλλά υπήρχε μέγα πλήθος Ασκληπιείων σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. Αυτά ήταν θυγατρικά των μεγάλων. Επομένως ο Ασκληπιός λατρευόταν παντού και στην κλασική εποχή θεραπεία ήταν κάτι το οποίο έδινε ο Θεός είτε με όνειρο είτε με μαγικό θαυματουργικό τρόπο. Αργότερα αναπτύχθηκε η ορθολογική ιατρική διότι οι ιερείς βλέποντας με τον καιρό συμπτώματα και αντιδράσεις ων ασθενών γίνονταν πρακτικοί γιατροί. Να θυμίσω πως ο Ιπποκράτης ασκήθηκε στο Ασκληπιείο της Κω, όπου ο πατέρας του ήταν γιατρός αλλά και ιερέας του Ασκληπιού και ο πατέρας του πατέρα του ιερέας του Ασκληπιού επίσης. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν νοσοκομεία, μόνο κοσμικοί γιατροί από τον 6ο αιώνα π.Χ., πολύ πλούσιοι άνθρωποι που έχαιραν υπολήψεως και ήταν δημόσιοι λειτουργοί. Αλλά τα ιατρεία τους δεν ξέρουμε ακριβώς πώς ήτανε.»
Οι δημιουργοί του «δικτύου» αναφέρουν ότι η σύσφιγξη και διεύρυνση των δεσμών και των δραστηριοτήτων ανάμεσα στις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, στους δήμους της Ελληνικής Επικράτειας και σε πόλεις της Μεσογείου, όπου αναπτύχθηκαν και λειτούργησαν Ασκληπιεία, είναι έργο μεγίστης σημασίας για την ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Επίσης, είναι σημαντικό για την ενίσχυση του διαπολιτιστικού διαλόγου, την προώθηση επιστημονικών συναντήσεων και δραστηριοτήτων, αλλά και την ανάπτυξη ιατρικού, πολιτισμικού και άλλων θεματικών μορφών τουρισμού (ιαματικός (spa), γεωτουρισμός, περιήγηση σε εθνικά πάρκα, συνεδριακός τουρισμός κ.λπ.).
Όσο για την Αθήνα, ήταν ένας από τους πρώτους που απέκτησε ιερό του Ασκληπιού, λόγω αυτού της Επιδαύρου. Βρίσκεται στη νότια κλιττύ της Ακρόπολης των Αθηνών.
Επίσης, φημισμένα Ασκληπιεία απέκτησαν η Πέργαμος τον 4ο αιώνα π.Χ, από κάποιον που θεραπεύτηκε στην Επίδαυρο και η Ρώμη τον 3ο αι. π.Χ. Αυτό το τελευταίο, είχε μία πολύ μεγάλη ακμή και ιστορία. Τον 2ο αι. μ.Χ. στη Ρώμη έχουμε στήλες θαυμάτων οι οποίες είναι γραμμένες στα ελληνικά και έχουν περίπου την ίδια δομή που έχουν οι στήλες των θαυμάτων της Επιδαύρου έξι αιώνες νωρίτερα. Υπήρχαν έξι στήλες, και έχουν σωθεί μόνο δύο οι οποίες αναφέρουν 43 θαύματα. Φανταστείτε πόσα θα ήταν στις έξι.
TAGS
