© Σωκράτης Μαυρομμάτης Η βρετανική κυβέρνηση επιμένει να αρνείται τον διάλογο για την επιστροφή των μαρμάρων, φαίνεται όμως ότι αρχίζει να στερεύει από επιχειρήματα.
Έστω ότι συμφωνεί, κάποτε, η Μεγάλη Βρετανία και ξεκινά ο διάλογος για την επιστροφή- επανένωση ή όπως θέλετε πείτε το, των Γλυπτών του Παρθενώνα. Αυτών που όπως γνωρίζουμε, άρπαξε ο Έλγιν δια των συνεργών του από την Ακρόπολη στις αρχές του 18ου αιώνα και τα πούλησε στο βρετανικό κράτος. Η αγορά έγινε από το Βρετανικό κοινοβούλιο, όχι χωρίς διαφωνίες, αντί 35.000 στερλινών. Πίσω από αυτό οχυρώνεται το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν είδαμε τι είπε ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον στον δικό μας πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη; Δεν είναι δικό του θέμα, λέει, αλλά των trustees του Βρετανικού Μουσείου. Των trustees που διορίζει ο ίδιος. Και του Βρετανικού Μουσείου που επιχορηγείται και από το κράτος. Και που διοικείται με νόμους του Βρετανικού Κοινοβουλίου. Έκτακτα!
Η λέξη «διάλογος» είναι εξαρχής μη επιθυμητή από τη βρετανική πλευρά. Τόσες φορές τούς έχει πει η UNESCO να συζητήσουν μαζί μας, τόσες φορές ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως υπουργός Πολιτισμού είχε θέσει το θέμα στους ομολόγους του, διάλογος δεν έγινε. Κάποιες φορές υπήρξαν κάποιες προσχηματικές επαφές, σε επίπεδο μουσείων (Βρετανικό- Ακρόπολης) χωρίς αποτέλεσμα, όπως είχαν προαποφασίσει οι Βρετανοί. That’s all.
Δεν είναι ότι οι Βρετανοί θεωρούν πως δεν έχουν επιχειρήματα. Η οίηση και η αλαζονεία της αλλοτινής θαλασσοκράτειρας τους γεννά τόση ανωτερότητα ώστε να μην συνδιαλέγονται με «ιθαγενείς». Για το κράτος τους, δεν είμαστε τίποτα περισσότερο από αυτό. Κι εμείς και οι Αιγύπτιοι, και οι Τούρκοι, και όσοι εγείρουν αιτήματα επιστροφής πολιτιστικών τους θησαυρών. Άγνωστες λέξεις για εκείνους η συζήτηση με ανοιχτά χαρτιά και με διαμεσολαβητή την UNESCO. Eξ ου και αρνήθηκαν το αίτημα που είχε υποβληθεί δια του διεθνούς αυτού οργανισμού επί υπουργίας Πάνου Παναγιωτόπουλου. Την κίνηση του προκατόχου του είχε στηρίξει ως υπουργός Πολιτισμού και ο κ. Τασούλας.
© Σωκράτης Μαυρομμάτης
British museum act
Πάμε τώρα στους νόμους που υπάρχουν. Με πολλές ρυθμίσεις, ήδη από τον 18ο αιώνα, το Βρετανικό Μουσείο μπορεί να αποκτά αντικείμενα τα οποία αγοράζει ή λαμβάνει ως δώρα. Το 1963, η Βρετανική κυβέρνηση κατανόησε πως δεν είναι καλυμμένη απέναντι σε αιτήματα επιστροφών. Ιδίως τους ενδιέφεραν και τους ενδιαφέρουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα, γνωστά παγκοσμίως. Επομένως, ψήφισε στη Βουλή την British Museum Act και απαγορεύει στους trustees να δίνουν, να χαρίζουν ή να πωλούν συλλογές του μουσείου. Ιδίως αν προέρχονται από δωρεές- μαντέψτε! Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, αποτελούν δωρεά του Βρετανικού κράτους!
Ναι, αλλά κάθε νόμος μπορεί να αλλάξει εφόσον το ενστερνιστεί μια κυβέρνηση. Εδώ ολόκληρα Συντάγματα αλλάζουν (ουπς! Άλλη άγνωστη λέξη για το Ηνωμένο Βασίλειο). Το ότι δεν το επιτρέπει κάποιος νόμος, δεν είναι και προς θάνατον. Αλλά οι Βρετανοί νομίζουν ότι δεν το ξέρουμε ότι «με ένα άρθρο κι ένα νόμο» μπορεί να αλλάξει οποιοδήποτε νομθέτημα.
Εκεί ακριβώς είναι το κουμπί. Βεβαίως και ουδείς συζητά μια τέτοια αλλαγή, διότι αυτή τη στιγμή, ουδείς έχει πρόθεση να την κάνει. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, όλα είναι δυνατόν να συμβούν. Πώς θα επιστρέψει, επί παραδείγματι, το Βρετανικό Μουσείο το δικό του μερίδιο από τα Χάλκινα του Μπενίν, αν δεν υπάρξει νομοθετική ρύθμιση; Έχει συμφωνήσει να το κάνει, μαζί με άλλα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε νομοτεχνικά την εξέλιξη.
Αρχής γενομένης από τα νιγηριανά «Χάλκινα», βλέπουμε ότι παγκοσμίως τα λεγόμενα και «αυτοκρατορικά» μουσεία, δεν αισθάνονται καλά τα τελευταία χρόνια. Στην αρχή, πιάστηκαν κανα-δυο κλέπτοντα οπώρας και τιμωρήθηκαν: το Μητροπολιτικό Μουσείο επέστρεψε στην Ιταλία τον περίφημο Κρατήρα του Ευφρονίου, τον οποίο είχε αγοράσει το 70 αντί ενός εκατ δολαρίων- πολλαπλάσιο σήμερα το ποσό. Το Γκετύ έστειλε και πάλι στην Ιταλία την Αφροδίτη της Μοργκαντίνα, αγορασμένη αντί 18 εκατ. Διαπιστώθηκε πως τα αρχαία είχαν διακινηθεί απολύτως παράνομα και έχασαν τα ωραία λεφτά τους. Δεν τους λυπόμαστε.
Έκτοτε, τα μεγάλα μουσεία είχαν συμφωνήσει να κάνουν ελέγχους προ των αγορών. Λέμε τώρα. Πάντως, πλέον η αγορά έχει κάπως (μόνο κάπως) συμμορφωθεί.
Οστά και τεχνουργήματα ιερά
Από τη μία αυτό, από την άλλη τα ηθικά αιτήματα χωρών. Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, ζητούν να επιστρέψουν τα σκελετικά κατάλοιπα των προγόνων τους. Πολλά μεγάλα μουσεία διαθέτουν χιλιάδες οστά και κρανία. Πρέπει να τα επιστρέψουν και έχουν ήδη ξεκινήσει. Σύντομα φαίνεται πως θα μπουν μέσα και οι μούμιες. Και σωστά. Ο σεβασμός προς τους νεκρούς είναι ηθική παγκόσμια.
Κατόπιν εμφανίζονται τεχνουργήματα μεγάλης σημασίας για κάποιους λαούς, όπως πχ τους Ινδιάνους της Αμερικής και τους Αβορίγινες της Αυστραλίας. Αρχίζουν επίσης να επιστρέφονται ιερά αντικείμενα που είχαν υπεξαιρεθεί από περιηγητές και αρχαιολόγους.
Και φτάνουμε στα λεηλατημένα έργα, όπως τα Παρθενώνεια Γλυπτά. Ο Έλγιν τα άρπαξε ενώ η Ελλάδα βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. «Όχι, τα αποκτήσαμε νόμιμα», λέει η Μεγάλη Βρετανία και επιμένει. Πόσο καιρό άραγε θα μπορεί η βρετανική κυβέρνηση να αρνείται το προφανές; Τη στιγμή μάλιστα που όλες οι δημοσκοπήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι ο Βρετανικός λαός κάθε άλλο παρά συμμερίζεται τις θέσεις των κυβερνήσεών του και τάσσεται διαχρονικά υπέρ της επιστροφής;
TAGS
